“En wanneer jy bid, moet jy nie wees soos die geveinsdes nie; want hulle hou daarvan om in die sinagoges en op die hoeke van die strate te staan en bid, om deur die mense gesien te word. Voorwaar Ek sê vir julle dat hulle hul loon weg het. Maar jy, wanneer jy bid, gaan in jou binnekamer, sluit jou deur en bid jou Vader wat in die verborgene is; en jou Vader wat in die verborgene sien, sal jou in die openbaar vergelde.” (Matteus 6:5-6).
Kinders praat soms so van akteurs: “In die regte lewe is hy...” Wanneer Jesus in verse 5, 2, 16 van skynheiliges praat, gebruik Hy 'n wooord wat letterlik akteur of toneelspeler beteken. Die skynheilige is nie uiterlik dieselfde persoon as wat hy innerlik (‘in die regte lewe’) is nie. Hy bid omdat hy homself liefhet en mense se guns wil wen; nie omdat hy God liefhet en sy goedkeuring soek nie (v.5-6). Hy oortuig homself dat hy God aanbid, maar inderwaarheid aanbid hy homself. In die sinagoge (die Joodse plek van aanbidding) lei hy van tyd tot tyd die gebed (v.5). Ook daar soek hy applous en bid hy om 'n effek op die gehoor uit te oefen. Wanneer iemand hom komplementeer sê hy, ‘Prys die Here’, maar eintlik hoop hy in sy hart dat nog mense hom gelukwens. Die skynheilige bid ook op die straathoek. Dáár is meer verkeer as in die systrate. By die Jode se publieke vasdae of tydens die aandoffer sou 'n trompet blaas om die tyd van gebed aan te dui. Party mense sou net daar en dan na die tempel toe draai om te bid. Die versoeking het gekom om ander te probeer beïndruk.
Jesus vertel 'n gelykenis van 'n Fariseër en 'n tollenaar wat in die tempel gaan bid het. “En die Fariseër het gaan staan en by homself so gebid: O God, ek dank U dat ek nie soos die ander mense is nie – rowers, onregverdiges, egbrekers, of ook soos hierdie tollenaar nie. Ek vas twee keer in die week, ek gee tiendes van alles wat ek verkry.” (Lukas 18:11-12). 'n Leier van 'n ander gemeente se vrou het eenkeer by my gekla: “Hy is 'n leier in die kerk, maar lees nooit sy Bybel nie. Hy sit in die oggende en koerant lees voor hy werk toe gaan.” Ek het al gehoor hoe hierdie man in die openbaar bid. 'n Ander persoon het vertel van 'n familielid wat 'n skynheilige Fariseër is: “Wanneer ander mense of die predikant daar is, is hy baie godsdienstig. Hy open die dag met sy werkers in gebed. Hy bid saam met sy gesin en ander. Hy is elke Sondag by die kerk en is 'n gesiene man. Maar wanneer hy by die huis en die werk is, is hy 'n duiwel. Sy werkers op wie hy alewig skreeu ken hom vir wie hy werklik is. Hy is 'n harde man.” Ek was by 'n kerkkamp waar 'n ou oom sy kamer deur half-oop gelos het, by sy bed gekniel het, en hardop gebid het dat die Here vir hom geld sal voorsien. Alfred Edersheim vertel van 'n sekere Rabbi Jannai wat elke twee meter gestop het om by sy gebede te voeg (The Life and Times of Jesus the Messiah; p.857).
Die illustrasies hierbo beskryf die skynheilige. Die skynheilige bid by die gebedstent, die gebedsbyeenkoms by die stadion, die biduur, die erediens, voor hy eet, wanneer die dominee besoek, tydens huisgodsdiens (as hy 'n tradisionele kerkmens is), by die werksvergadering (om te wys hy’s godsdienstig), tydens Christelike feesdae soos kersfees en paasfees, en om sy Christen gaste te beïndruk. Hy is nie veel beter as die Moslems wat in publieke plekke hul matjie sal uitrol, na Mecca toe draai, en hul gebede opsê nie. Hoe is die skynheilige nou juis anders as die Shembe godsdiens wat in volle sig van die samelewing onder die bome ‘kerk hou’?
Die skynheilige bid nooit waar ander nie weet hy bid nie. Dalk sal hy tot die Here roep as hy in die moeilikheid is, maar dis al. Hy sal selfs sy kamerdeur toemaak om te bid wanneer ander hom sien. Hy hoop hulle dink: “Sjoe, hy is darem 'n man van gebed.” Dit laat my dink aan die predikant wat elke oggend 05:00 sy studeerkamer lig aangesit het en weer in die bed geklim het. Hy wou hê die gemeentelede wat verby ry moes dink hy hou stiltetyd. John Owen het gesê: “What a man is on his knees before God in private, that he is and nothing more.” Maar die skynheilige sien dit nie so nie. Hy dagdroom oor hoe mense sy lof besing by sy begrafnis; oor hoe almal praat van sy poëtiese en elegante gebede.
Jesus sê die skynheilige sal sy beloning kry; mense sal hom prys. Maar dis al wat hy sal kry. Hy het sy volle loon ontvang en sal geen beloning by God kry nie (v.5, 1-2, 16). Pasop dan vir die versoeking om mense te beïndruk as jy gevra word om in die kerk te lees, te bid, of te preek. Om hierdie sonde te oorkom moet jy in geloof na die kruis toe kom. Bely jou sonde en bekeer jou daarvan. Bid meer in jou binnekamer as in die openbaar. Beplan hoe, waar, en wanneer jy alleen sal begin bid. En as jy dít gedoen het kan jy boeke en preke oor gebed begin lees en luister. Hoekom dié volgorde? Want jy leer nie primêr om te bid deur boeke te lees nie, maar deur te bid.
Ek onthou dat wyle dr. Martin Holdt selde 'n kamer met ander gedeel het by konferensies. Hy het vroeg opgestaan om te bid en wou nie ander steur nie. Ek is seker dat hy Matteus 6:5-6 wou toepas. Hy was soos Elisa wat kamerdeur toegemaak het om te bid (2 Konings 4:33). Ons moet ook so bid (v.6). Jesus sê nie ‘As julle bid nie’, maar ‘Wanneer julle bid’. Jesus verwag dat sy dissipels sal bid. Die opdrag om in jou kamer te bid (v.6) beteken nie dat Jesus teen bidure is nie (sien Handelinge 1:14, 1 Timoteus 2:8). Die verbod is eerder teen sondige motiewe. “Moenie hoop mense sien jou raak en besing jou lof nie” – dís wat Jesus sê.
Hier is dan elf voorstelle van hoe jy v.6 kan toepas: Sluit jou deur. Bid as ander slaap. Bid in 'n stil kamer. Sit en bid in jou hangkas. Klim in 'n boom. Sit of staan in 'n stil hoek. Loop buite in die tuin (buite die sig van ander). Bid in 'n buite gebou of kamer. Ry vroeër werk toe om dáár te bid. Gaan stap en praat saggies met die Here. Bid in jou kar. Jesus het só gebid. “En vroeg in die môre, nog diep in die nag, het Hy opgestaan en uitgegaan en na ‘n eensame plek vertrek en daar gebid.” (Markus 1:35). “Maar Hy het Hom in verlate plekke teruggetrek en gebid.” (Lukas 5:16). As jy soos Jesus wil wees moet jy in geloof na Hom kyk en Hom gehoorsaam – so sal jy na sy beeld verander word (2 Korintiërs 3:18, 1 Johannes 2:6).
Ek onthou as kind hoe my ouers se goedkeuring belonend was, en hoe hul teenkanting vir my 'n straf was. “Doen wat jy wil!” was nie iets wat ek graag wou hoor nie. God is in die geheim; Hy is daar waar ons bid (v.6). En Hy sien in die geheim; Hy ken ons motiewe. Wanneer niemand anders ons sien bid nie, sien Hy. As jy met verkeerde motiewe voor almal bid mag húlle jou dalk beloon. Maar wanneer jy in die geheim bid sal God jou beloon en oor jou glimlag. Jy dra sy goedkeuring weg, en dit behoort vir ons 'n groot genoeg beloning te wees. Maar daar is nog 'n beloning. God sal ons gebede beantwoord. En op die oordeelsdag sal Hy ons vir hierdie eerbare motiewe beloon. “in die dag wanneer God die verborge dinge van die mense deur Jesus Christus sal oordeel, volgens my evangelie.” (Romeine 2:16). “Daarom moet julle nie voor die tyd oordeel, voordat die Here kom nie, wat die verborge dinge van die duisternis in die lig sal bring en die bedoelinge van die harte openbaar sal maak; en dan sal elkeen lof van God ontvang.” (1 Korintiërs 4:5). Laat die belofte van Hebreërs 11:6 'n wortel voor die neus van jou gebede wees: “...hy wat tot God gaan, moet glo dat Hy is en ‘n beloner is van die wat Hom soek.” God is meer begerig dat jy na Hom toe sal kom as wat jy is om te kom; Hy is meer ywerig om jou te beloon as wat jy is om beloon te word.