Ons samelewing is individualisties. Ons dink maklik ons het mekaar nie nodig nie: ‘Ek kan myself help.’ Elkeen leef agter sy elektriese heining. Ons raak nie betrokke in mekaar se lewens nie. As iemand om hulp roep sê ons ewe vroom: ‘Ek wil nie betrokke raak in dinge wat my nie aangaan nie.’ Christene moet stroom-op swem en nie soos die wêreld wees nie. Ons moet betrokke wees in mekaar se lewens. Dit is die les in Handelinge 11:19-12:25.
Jerusalem help Antiochië (11:19-26)
Toe Saulus in 8:1-3 die kerk vervolg het, het die gelowiges in Jerusalem uitmekaar gespat. Hulle het tot in Fenicië (moderne Lebanon) en Siprus (‘n eiland suid van Turkye en wes van Sirië) gepreek. Hulle het in Antiochië die evangelie aan Jode verkondig (v.19). Antiochië was die derde grootste stad van die antieke wêreld (naas Rome en Alexandrië). Dit was op die grens van moderne Sirië en Turkye, ‘n paar kilometer van die noord-kus af.
‘n Paar Christene uit Siprus en Libië het nie net aan Jode die evangelie verkondig nie, maar ook aan die Helleniste. Laasgenoemde kan verwys na Griekssprekende Jode of na Griekse nie-Jode. God se hand was met die evangeliste, sodat baie mense tot bekering gekom het (v.20-21). Toe die kerk in Jerusalem dit hoor het hulle vir Barnabas Antiochië toe gestuur (v.22). Barnabas se naam beteken ‘seun van vertroosting’ (4:36). Omdat hy van Siprus was en graag ander bemoedig het, was hy die regte man vir die taak (v.20, 4:36). Barnabas sou ongetwyfeld die apostels se lering aan hulle verkondig het (2:42). Hy het God se genade in hulle lewens gesien: die vrug van bekering, die vrug van die Gees, en geestelike gawes (v.23). Hy het hulle aangemoedig om in ‘n bose wêreld aan die Here vas te hou, want hulle sou waarskynlik nou vervolg word (v.23). Hy was, soos Stefanus, vol van geloof en die Heilige Gees (cf. 6:5). Gevolglik het die Here baie mense tot bekering gebring toe hy gepreek het (v.24). Met al die bekerings kon Barnabas nie voor bly nie. Hy het ekstra hande nodig gehad om die nuwe bekeerlinge te leer. Hy het vir Saulus in Tarsus gaan soek (v.25). Hy het geweet dat Saulus ‘n apostel en ware gelowige was, en dat hy die evangelie kragtig verkondig het (9:27-30). Vir ‘n jaar lank het hy en Saulus die kerk in Antiochië in die waarheid onderrig. Soos wat die Christene gegroei het, het hulle heilige lewens aan die wêreld sigbaar geword. Die wêreld het ‘n skeldnaam vir hulle uitgedink: Christene (v.26). Die naam beteken ‘volgeling van Christus’. As die wêreld jou só uitskeld moet jy die Here dank en eer. 1 Petrus 4:16 sê: “Maar wanneer iemand as ‘n Christen ly, moet hy hom nie skaam nie, maar God verheerlik in hierdie opsig.”
God sal dikwels ‘n nood in iemand skep, sodat die res ‘n geleentheid kan hê om te dien.
- God bring mense tot bekering. Hy wil hê ons moet hulle die Woord leer.
- God voeg baie kinders by. Hy wil hê dat die kerk hierdie kinders die Bybel moet leer.
- God laat ‘n finansiële behoefte ontstaan. Hy wil hê die gemeente moet inspring en help (v.29).
- God bring siekte of lyding in ‘n Christen se lewe (12:5). Hy wil hê jy moet die persoon ondersteun en bemoedig. Paulus praat van God “wat ons troos in al ons verdrukking, sodat ons die wat in allerhande verdrukking is, kan troos deur die vertroosting waarmee ons self deur God getroos word.” (2 Korintiërs 1:4).
- God laat toe dat ‘n Christen aanhou met sy sonde. Hy wil hê jy moet die persoon reghelp. “Broeders, as iemand ewenwel deur een of ander misdaad oorval word, moet julle wat geestelik is, so een reghelp met die gees van sagmoedigheid, terwyl jy op jouself let, dat jy ook nie versoek word nie. Dra mekaar se laste en vervul so die wet van Christus.” (Galasiërs 6:1-2).
- God los iemand vir ‘n rukkie in verwarring. Hy wil hê jy moet met raad help, en nie geïrriteerd raak nie.
- God bring iemand in ‘n eensame situasie. Hy wil hê jy moet die persoon besoek en vriende maak.
- God laat iemand sonder vervoer. Hy wil hê jy moet die persoon oplaai vir kerk. Hy wil hê jy moet bereid wees om vir die persoon winkel toe te ry.
Dit is nie die predikant se werk om al hierdie dinge te doen nie. Die predikant is maar een deel van die liggaam. Elke lid is nodig om effektief te kan funksioneer: “sodat daar geen verdeeldheid in die liggaam mag wees nie, maar dat die lede gelyke sorg vir mekaar mag dra. En as een lid ly, ly al die lede saam; en as een lid geëer word, is al die lede saam bly. Maar julle is die liggaam van Christus en lede afsonderlik.” (1 Korintiërs 12:25-27).
Watse geleenthede het die Here oor jou pad gestuur? Die Here het die goeie werke vir jou beplan en dit op jou pad gesit (Efesiërs 2:10). Hy wil hê jy moet dit raaksien en doen. Moenie mense as ‘n onderbreking sien nie, maar as ‘n geleentheid om goed te doen. Moenie kerk toe kom en kla omdat jy niks kry nie. Vra eerder hoe jy kan gee; hoe jy kan dien. Moet ook nie te trots wees om hulp te aanvaar nie. As jy dít doen beroof jy ander van die vreugde en seën wat húlle kan kry deur te dien.
Antiochië help Jerusalem (11:27-12:25)
Profete het van Jerusalem af Antiochië toe gekom. Agabus was een van hulle. Hy het ‘n wêreldwye droogte voorspel. Dit het in 41 n.C. begin en in vier golwe gekom in die tyd toe Claudius keiser was (v.27-28). Die Christene in Antiochië was nederig. Hulle het nie net aan hulleself gedink nie, maar dadelik ‘n plan gemaak om die arm Christene in Jerusalem te ondersteun. Hulle bydraes het nie volgens die Ou Testamentiese tiende wet gewerk nie. Elkeen het volgens sy vermoë bygedra (v.29). Hulle het die bydrae (kos, geld of beide) saam met Saulus en Barnabas Jerusalem toe gestuur (v.30).
In hierdie tyd was Herodes Agrippa I koning van Israel. Hy was die kleinseun van Herodes die Grote wat regeer het toe Jesus gebore is. Anders as die ander Herodese, het Agrippa I ‘n goeie verhouding met die Jode gehad. Hy het die wet en Joodse Feeste onderhou. Tydens een huttefees het die Joodse leiers Deuteronomium 17:15 gelees: “dan moet jy sekerlik ‘n koning oor jou aanstel wat die HERE jou God sal verkies; uit die midde van jou broers moet jy ‘n koning oor jou aanstel; jy mag geen uitlander, wat jou broer nie is nie, oor jou aanstel nie.” Herodes het in trane uitgebars, omdat hy ‘n uitlander was – ‘n Edomiet. Die Jode het hom getroos: ‘Moenie huil nie, jy is ons broer.’
Toe Herodes sien dat die Jode die Christene haat, het hy Jakobus met ‘n swaard laat onthoof. Jakobus was vurig, ‘n seun van donderweer (Markus 3:17). Waarskynlik was dít hoekom hy die eerste apostel-martelaar was. Herodes se optrede het die Jode tevrede gestel. Dit het hom aangespoor om nóg ‘n vurige apostel laat arresteer: Petrus. Hy het hom in die tronk gehou om hom ná die Paasfees te laat onthoof (v.1-4). Hy het vier wagte van vier soldate elk aangestel om vir Petrus te bewaak. Twee het langs hom gesit en twee het wag gestaan by die tronksel se deur (v.4, 6). Daar was vier skofte deur die nag (Markus 13:35). Elke groep van vier soldate moes vir drie ure waghou. Terwyl Petrus in die tronk was het die kerk vir hom gebid (v.5). Het hulle gebid dat God hom moes bevry? Of dalk net dat hy dapper sou wees en nie die Here sou verloën nie? Ons weet nie.
Die aand voor sy teregstelling het Petrus rustig tussen die soldate geslaap. Die Here het verseker die kerk se gebede beantwoord. ‘n Engel se helder lig het in die sel geskyn, maar kon nie die slapende apostel wakker maak nie. Die engel moes hom op die sy slaan om hom wakker te kry. Die kettings het afgeval. Die engel het hom beveel om aan te trek en het hom verby die wagte gelei. As die soldate se oë oop was, het die engel hulle verblind. Hulle het niks gesien nie. Uiteindelik het die laaste ysterhek vanself voor hulle oopgegaan. Hulle het een straat verder geloop. Skielik het die engel verdwyn. Petrus het op ‘n stadium gedink hy droom net, maar nou het hy geweet dat dit regtig was: die Here het hom uit Herodes se mag bevry (v.6-11).
Hy het na Maria en Johannes Markus se huis toe gegaan en aan die deur geklop. ‘n Diensmeisie genaamd Rhode het gaan oopmaak, maar toe sy Petrus se stem hoor het sy teruggehardloop om vir die gelowiges te sê. Hulle het gesê sy is mal. ‘Dis sy engel!’ het hulle gesê (Matteus 18:10). Indien hulle wel gebid het dat hy bevry moes word, is hierdie ‘n tipiese voorbeeld van hoe kleingelowig ons is: ons bidvir iets, maar is verbaas as die antwoord kom (v.12-15). Uiteindelik het hulle self die deur oopgemaak en vir Petrus gesien. Hulle was so opgewonde dat Petrus met sy hand vir hulle moes wys om stil te bly (v.16-17). Hy het vir hulle gesê om vir Jakobus en die ander te vertel. Die Jakobus van v.17 is natuurlik ‘n ander Jakobus as die een in v.2. Die een in v.2 is Johannes se broer. Die een in v.17 is Jesus se halfbroer. Hy het die Jakobus-brief geskryf en die leier van die Jerusalem-kerk geword (hfst.15, Matteus 13:55, Jakobus 1:1). Petrus het na ‘n ander plek toe gegaan. Behalwe vir ‘n enkele verskyning in hfst.15, lees ons nie weer van Petrus in Handelinge nie.
Die volgende oggend het die soldate nie geweet wat van Petrus geword het nie. Hulle was geskud en het geweet hoe dit werk: as ‘n gevangene ontsnap, kry die wagte die straf wat hy sou kry. Herodes het vir Petrus laat soek. Toe hy hom nie kry nie het hy die soldate laat doodmaak (v.18-19). Herodes het na sy hoofkwartiere in Sesarea vertrek (v.19). Een van die redes vir sy besoek was omdat keiser Claudius verjaar het. Volgens Josefus is dit waarna die ‘bepaalde dag’ in v.21 verwys. Herodes was kwaad vir die inwoners van die kusstede, Tirus en Sidon. Hoekom, weet ons nie. Hierdie stede het hulle koring van Herodes se land af gekry. Hulle wou nie die toelaag verloor nie, en het vir Blastus (die hofdienaar) gevra om ‘n goeie woordjie by Herodes vir hulle in te sit. Toe Herodes by Claudius se partytjie opstaan om sy toespraak te maak, het sy silwergeweefte mantel in die son weerkaats (volgens Josefus). Die mense het hom gevlei, omdat hulle nie hulle subsidie wou verloor nie: “‘n Stem van ‘n god en nie van ‘n mens nie!” (v.22). Herodes was nie soos Petrus nie, maar het die lofprysing aanvaar (v.20-22). Toe Cornelius vir Petrus wou aanbid, het hy dadelik vir Cornelius gekeer en gesê dat hy net ‘n mens is (10:25-26). Maar Herodes het die lof aanvaar, en daarom het ‘n engel hom getref. Hy het, volgens Josefus, vir vyf dae gely en ‘n vreeslike dood gesterf. Lukas sê dat wurms hom van binne af verteer het. Gewoonlik sterf ‘n mens en word hy dán deur wurms geëet. Herodes is deur wurms geëet en het daarná gesterf (v.23).
John Stott sê oor Handelinge 12: ‘The chapter opens with James dead, Peter in prison, and Herod triumphing; it closes with Herod dead, Peter free, and the Word of God triumphing.’ (The Message of Acts, p.213). Lukas skryf: “Maar die woord van God het gegroei en toegeneem.” (v.24). Herodes het probeer om die Here se werk te keer, maar Jesus kan nie gekeer word nie; Hy sal sy kerk bou (Matteus 16:18).
Barnabas en Saulus het hulle taak voltooi en vir Johannes Markus saamgevat Atiochië toe (v.25). Markus was Barnabas se neef (Kolossense 4:10). Hy het was Petrus se geestelike seun en het waarskynlik onder sy prediking tot bekering gekom (1 Petrus 5:13). Hy het die boek Markus geskryf. Aan die einde van hoofstuk 15 het Paulus en Barnabas paaie geskei oor hom. Paulus het hom egter weer gebruik, omdat hy geestelik gegroei het en bruikbaar geword het vir geestelike diens (2 Timoteus 4:11).
Saam kan ons meer doen as op ons eie. Dit is goed as ‘n gemeente saam met ander gemeentes werk. Ons gemeente is te klein om alleen ‘n kerk plant, sendelinge uit te stuur, of predikante op te lei. Maar as ons saam met ander kerke werk kan ons dit regkry. Hoekom moet ons alleen probeer om goeie Afrikaanse Sondagskool materiaal of Christelike literatuur te skryf? Doen dit in samewerking met ander gemeentes. Ons kan ook saam groot dinge doen deur gebed (v.5). Jy beroof ander mense van seën as jy nie vir hulle bid nie. Bid gereeld vir en saam met jou medegelowiges (v.5). Moenie die bidure afskeep nie. En moenie sê: ‘Ek is oud en nutteloos. Ek het nie meer krag om te dien nie. Al wat ek kan doen is bid.’ AL wat jy kan doen! Gebed is seker die belangrikste ding wat jy kan doen. Die gemeente het jou gebede nodig.
Hierdie lied van Casting Crowns som op dat ons mekaar nodig het.
Did you hear of the city on the hill
Said one old man to the other
It once shined bright, and it would be shining still
But they all started turning on each other
You see the poets thought the dancers were shallow
And the soldiers thought the poets were weak
And the elders saw the young ones as foolish
And the rich man never heard the poor man speak
And one by one, they ran away
With their made up minds to leave it all behind
And the light began to fade
In the City on the Hill, the City on the Hill
Each one thought that they knew better
But they were different by design
Instead of standing strong together
They let their differences divide…
…But it was the rhythm of the dancers
That gave the poets life
It was the spirit of the poets
That gave the soldiers strength to fight
It was fire of the young ones
It was the wisdom of the old
It was the story of the poor man
That needed to be told…
…(Come home)
And the Father's calling still
(Come home)
To the city on the hill
(Come home)