Eksodus 34:6-7
Volgens Martyn Lloyd-Jones bestaan 99.9% van ons probleme daarin dat ons God nie ken soos ons moet nie.1 Wat ons benodig, is ’n visioen van God se heerlikheid: die sigbare openbaring van sy Persoon. Soek Hom soos Moses. Moses het God se krag in die tien plan en by die Rooi See gesien. Hy het gesien hoe God brood uit die hemel en water uit die rots voorsien. Hy het gesien hoe God sy volk deur ’n wolk- en vuurkolom lei. By berg Sinaï het hy donderweer, blitse, vuur, rook en ’n aardbewing gesien. Hy het God se stem gehoor en vloerwerk van saffiersteen onder sy voete gesien.
Maar Moses wou meer as God se werke sien. Hy wou God self sien. Daarom het hy gesê: “Toon asseblief u heerlikheid aan my.” (33:18).2 God het gesê: “Jy kan nie my gesig sien nie, want ’n mens kan My nie sien en bly leef nie.” (33:20). God bewoon ’n ontoeganklike lig; niemand kan Hom sien of het Hom gesien nie (1Tim. 6:16). Hy is soos die son. Wie kan om 12 namiddag direk in die somerson inkyk? Tog kan ons die weerkaatsing daarvan in ’n wasbak vol water sien.3 Net so kon Moses die afskynsel van God se heerlikheid sien. Hiervoor sou God hom met sy hand in die skeur van die rots bedek en dit wegvat, sodat Moses sy glans van agter kon sien (33:22-23). Terwyl God verby beweeg, sou Hy sy Naam aan Moses verkondig (v.6-7, 33:18-19). Ook hierin het Hy sy heerlikheid bekendgemaak. ’n Menslike voorbeeld sal ons help om beter te verstaan:
Dries sien ’n mooi meisie by die kerk. Hy weet haar skoonheid lê nie net in haar uiterlike voorkoms nie. Daarom vra hy haar nommer en vat haar vir koffie om haar beter te leer ken. Dit is wat Moses wou hê: hy wou God deur die openbaring van sy Woord ken. Dus het die Here sy Naam aan Moses verkondig (v.5-6). Ons vergeet dat God se heerlikheid nie net in ’n sigbare openbaring lê nie, maar in sy selfopenbaring deur die Woord. Gevolglik begeer ons manifestasies van God se krag, terwyl ons sy Woord afskeep. Hoe dikwels is mense tevrede met motiverende toesprake of ’n sedeles met drie Bybelverse aan die einde? Sulke preke laat mense leeg, omdat God alleen die mens se hart kan versadig. Ons benodig ’n groot beeld van God. Elke prediker moet doen wat J.I. Packer van Martyn Lloyd-Jones gesê het: ‘Hy het God in die kansel ingebring.’4 Eintlik moet God die prediker kansel toe dryf. God se Woord en sy Gees moet die prediker vul dat dit soos strome lewende water uit hom vloei (Joh. 7:37-39). Dit sal die woestyn van mense se lewe in ’n blommeparadys verander—hulle sal God se heerlikheid sien (Jes. 35:1-2). Dit is die heerlikheid wat Moses in v.6-7 gesien het.
1. God se Naam (v.6)
God se Naam verwys na meer as ’n klank. ’n Persoon se naam staan vir sy karakter. Om te sê: ‘Sy het my naam swartgesmeer!’ beteken nie sy het jou naam verkeerd of lelik uitgespreek nie. Dit beteken sy het jou reputasie of karakter afgebreek. Net so staan God se Naam vir sy karakter. Die Afrikaanse Bybel vertaal sy Naam as ‘Here’ (v.6b). Die Hebreeuse woord is YHWH (beter bekend as Jahwe). Dit kom van die stamvorm havah en beteken ‘om te bestaan’.5 Eks. 3:13-15 beskryf dit as volg:
“Moses het vir God gesê: ‘Kyk, as ek by die Israeliete kom en vir hulle sê, “Die God van julle voorvaders het my na julle gestuur,” en hulle vra my dan, “Wat is sy naam?” wat moet ek vir hulle sê?’ God sê toe vir Moses: ‘Ek Is Wie Ek Is.’ Hy sê toe ook: ‘So moet jy die Israeliete antwoord, “Ek Is het my na julle gestuur.” ’ God het weer vir Moses gesê: ‘So moet jy vir die Israeliete sê, “ ‘Die Here, die God van julle voorvaders, die God van Abraham, die God van Isak, die God van Jakob, het my na julle gestuur.’ Dit is my Naam vir altyd; dit is my gevierde Naam van geslag tot geslag.” (eie beklemtoning).
Jesus gebruik ‘Ek Is’ met verwysing na Homself. “Amen, amen, Ek sê vir julle, Ek Is [Gk. egō eimi] al van voordat Abraham gebore is.” (Joh. 8:58). “Jesus het geweet van al die dinge wat met Hom sou gebeur, en het uitgegaan en vir hulle gevra: ‘Wie soek julle?’ Hulle antwoord Hom: ‘Jesus, die Nasarener.’ Hy sê toe vir hulle: ‘Ek Is Hy.’ [Gk. egō eimi] Judas, sy verraaier, het ook daar by hulle gestaan. Toe Hy vir hulle sê, ‘Ek Is Hy,’ [Gk. egō eimi] het die soldate teruggedeins en op die grond neergeval. Hy het weer vir hulle gevra: ‘Wie soek julle?’ En hulle sê: ‘Jesus, die Nasarener.’ Jesus het geantwoord: ‘Ek het vir julle gesê, Ek Is Hy [Gk. egō eimi]. As julle dan na My soek, laat hierdie mense gaan.’ ” (Joh. 18:4-8).
Ek Is impliseer dat God in Homself bestaan. Hy is selfstandig. Hy benodig nie suurstof, kos en water om te lewe nie. Hy benodig net Homself: “Want uit Hom en deur Hom en tot Hom is alle dinge.” (Rom. 11:36). Die brandende bos illustreer dit. ’n Vuur het in die bos gebrand, maar die bos het nie uitgebrand nie (3:2-4). Die vuur was selfstandig en het nie hout nodig gehad om te brand nie. Net so woon God in die midde van sy skepping en tog het Hy ons nie nodig nie.
Ek Is beteken God het geen begin of einde, verlede of toekoms nie. Hy is die ewige nou. “Voordat die berge gebore is en U die aarde en die bewoonbare wêreld voortgebring het, ja, van altyd af en vir ewig is U God.” (Ps. 90:2). By God is daar geen verloop van tyd nie: “By die Here is een dag soos duisend jaar, en duisend jaar soos een dag.” (2Pet. 3:8). Omdat God buite tyd bestaan, was Hy nie vir millennia verveeld voor Hy die heelal gemaak het nie. Buitendien is God ’n Drie-Eenheid wat beteken die Vader, die Seun en die Heilige Gees het mekaar nog altyd volmaak liefgehad en vervul (Spr. 8:30, Joh. 1:1-2, 17:24). “God is liefde” (1Joh. 4:8) impliseer God is meer as een Persoon. Voor die skepping het die Vader en die Seun mekaar deur die Gees liefgehad. God het ons nie nodig nie (Hand. 17:25). Niemand het Hom gedwing om te skep nie. Hy het ons nie gemaak, asof Hy eensaam was nie. God het eenvoudig geskep om sy heerlikheid te vertoon (Ps. 19:2).
Ek Is impliseer dat God nie verander nie—Hy is altyd wat Hy is. Hy is altyd die God van wie ons in v.6-7 lees. Hy is ’n onwankelbare Rots (1Sam. 2:2, 2Sam. 22:32, Jes. 44:8). Sy Persoon en karakter bly onveranderlik en konstant (Mal. 3:6, Jak. 1:17, Heb. 1:12, 13:8).
2. God se goedheid (v.6-7)
’n Blouwalvis kan tot 30 m lank word en 200 000 kg weeg. Hierdie reusagtigte dier is ook baie rustig. God is so: Hy is hoogverhewe (v.6b), maar goed (v.6-7). Sy heerlikheid is sy goedheid: “Moses sê toe: ‘Toon asseblief u heerlikheid aan my.’ Maar Hy het geantwoord: ‘Ek sal al my goedheid reg voor jou laat verbygaan...” (33:18-19). Ons kan God se goedheid as volg opbreek:
[a] Hy is barmhartig (v.6)
Die Hebreeuse woord (rachum) beteken God is vol deernis. Hy voel jammer vir sondaars en huil as Hy hulle moet straf (Jes. 15:5, 16:9, 11, Luk. 19:41 e.v.). Jes. 28:21 verwys na God se straf as sy vreemde werk. Baie mense dink God geniet dit om te straf en red mense teen sy sin. Die teenoorgestelde is waar. God is barmhartig (v.6). Hy het vind geen plesier in die dood van ’n goddelose nie, maar Hy wil hê die persoon moet hom bekeer en lewe (Eseg. 18:23, 32). Dit pynig God se hart om sy volk te straf: “Hoe kan Ek jou prysgee, Efraim? Hoe kan Ek jou oorlewer, Israel? Hoe kan Ek jou prysgee soos Adma, jou maak soos Sebojim? My hart is diep ontroer in My, die deernis brand in My. Ek sal nie in my brandende toorn optree nie; Ek sal nie omdraai en Efraim vernietig nie; want Ek is God, nie ’n mens nie—die Heilige in jou midde; Ek sal nie in woede kom nie.” (Hos. 11:8-9). God is nederig en sagmoedig van hart (Matt. 11:29).
[b] Hy is genadig (v.6)
God se genade is sy onverdiende guns. Hy gee dit aan wie Hy wil: “Ek is genadig oor wie Ek genadig wil wees, en Ek ontferm My oor wie Ek My wil ontferm.” (33:19). Niemand verdien God se genade nie. Ons kan nie daarop aanspraak maak nie. Laat ons liewer soos die tollenaar sê: “O God, wees my, die sondaar, genadig!” (Luk. 18:13). Sê saam met Johannes die Doper en Paulus: “’n Mens kan niks ontvang as dit nie uit die hemel aan hom gegee is nie... ‘Wie hom op iets wil beroem, moet hom beroem op die Here.’ ” (Joh. 3:27, 1Kor. 1:31).
[c] Hy is geduldig (v.6)
Die Hebreeuse woord (erek appayim) beteken om ’n lang neus te hê. God het ’n lang humeur—dit vat lank voor Hy die woede uit sy neus blaas. Verskeie Bybelse voorbeelde wys dit. Geen koning in Israel of Juda was so sleg soos koning Manasse nie. Hy het afgode aanbid, onskuldige mense vermoor, sy kinders aan die afgode geoffer en baie ander slegte dinge gedoen. Hy het die langste van enige koning regeer. Vir 55 jaar was hy op die troon. Ten spyte van sy boosheid, het die Here hom gered en sy sonde vergewe (2Kron. 33:1-20).
God was geduldig met die Israeliete. Vir honderde jare het Hy die profete gestuur om Israel tot bekering te roep. Hulle het die profete uitgejou, vervolg en doodgemaak (2Kron. 36:15-16, Matt 21:34-36). Toe God uiteindelik sy Seun stuur, het hulle Hom vermoor (Matt. 21:37-39). Nogtans het God ’n hand uitgestrek om Israel te vergewe (Hand. 3:17, 19).
Terwyl Paulus besig was om die kerk te vervolg, het Jesus hom gered en sy sonde vergewe (Handelinge 9, 1Tim. 1:13).
Hoekom het Jesus nog nie teruggekeer nie? Hoekom vertraag Hy die belofte van sy koms? “Die Here stel nie die belofte uit, soos party mense dink nie. Inteendeel, Hy is geduldig met julle, omdat Hy nie wil hê sommige mense moet verlore gaan nie, maar dat almal tot bekering moet kom.” (2Pet. 3:9). Dank God vir sy geduld en wees haastig om jou te bekeer.
[d] Hy is toornig (v.6)
Ons teks sê God word stadig kwaad eerder as glad nie kwaad nie. William Gurnall (1616-1679) sê: ‘Nothing smoother than the sea, yet when stirred into a tempest, nothing rageth more. Nothing so sweet as the patience and goodness of God, and nothing so terrible as His wrath when it takes fire.’6 Die Skrif sê:
“Die Here is geduldig, maar geweldig sterk. Die Here laat beslis niks ongestraf nie... Wie kan staande bly voor sy verontwaardiging, wie kan sy brandende toorn weerstaan? Wanneer sy woede uitbars soos vuur, spat rotse voor Hom uiteen.” (Nah. 1:3, 6).
“U—ontsagwekkend is U! Wie kan voor U bly staan wanneer U toornig is?” (Ps. 76:8).
“Hulle het na die berge en kranse geroep: ‘Val op ons, en verberg ons van die aangesig van Hom wat op die troon sit, en van die toorn van die Lam; want die groot dag van hulle toorn het aangebreek, en wie kan staande bly?’ ” (Op. 6:16-17).
Dit is God se goedheid dat Hy sonde haat; dat Hy dit nie onder die mat invee nie. As God ’n blinde oog vir sonde moes draai, was Hy so sleg soos die duiwel.
[e] Hy is liefde (v.6)
Op hoërskool het ’n seun my gewys hoe om chips vir iemand aan te bied. Druk die pak se onderkant toe. Sodoende kan die persoon net bolangs vat en nie diep grawe nie. God se liefde is nie so nie. Hy gee dit oorvloedig en aan duisende (v.6-7). Sy liefde is van ewigheid tot ewigheid oor die wat Hom vrees (Ps. 103:17, Jer. 31:3). Sy liefde reik tot bo die hemel (Ps. 108:4). Aan sy liefde is daar geen einde nie (Klaagl. 3:22). Dit is groot (Ef. 2:4). God se liefde is ’n heelal sonder ’n omtrek; ’n oseaan sonder ’n bodem of strand (Ef. 3:18). Sy liefde is groter as ons sonde (Rom. 5:20). Sy liefde aan duisende kan ook vertaal word as sy liefde tot in die duisendste geslag (v.7, vgl. Deut. 7:9). Hoeveel is ’n duisend geslagte? Van Adam tot by Jesus is 77 geslagte (Luk. 3:23-38); van Jesus tot by ons omtrent dieselfde. Daar was nog nie eers 200 geslagte op die aarde nie. God se liefde strek tot in die duisendste geslag! Hy straf tot in die derde en vierde geslag (v.7). Die punt is duidelik: God se liefde oortref sy straf (vgl. Jak. 2:13).
Die Hebreeuse woord vir ‘liefde’ (chesed) verwys na God se verbondsliefde vir Israel en sy bruid uit alle nasies (v.6, Jona 4:2, Joh. 3:16, Ef. 5:25). God se liefde is onwankelbaar of standvastig volgens sy karakter en nie volgens iets lieflik in ons nie (Jes. 54:10, Rom. 5:8).
[f] Hy is getrou (v.6)
God is getrou aan sy Woord en sy verbond. Hy kan nie lieg nie (Num. 23:19, Heb. 6:18). Geeneen van sy beloftes sal op die grond val nie, maar in Christus is hulle ‘ja en amen’ (Jos. 21:45, 2Kor. 1:20). God se getrouheid is groot (Klaagl. 3:23). As Hy byvoorbeeld belowe om ons enduit te dra, sal Hy dit doen: “juis hiervan oortuig dat Hy, wat ’n goeie werk in julle begin het, dit sal voltooi tot op die dag van Christus Jesus.” (Fil. 1:6).
[g] Hy is regverdig (v.7)
Vers 7 sê God vergewe die skuldiges, maar hulle sal nie ongestraf bly nie. Dit klink soos ’n teenstelling. Wat beteken dit? Jesus is die enigste onskuldige Persoon in die geskiedenis. Aan die kruis het Hy die straf vir ons sonde gedra. Deur geloof verkry ons die voordele van sy kruisdood en word sy sondelose rekord aan ons toegereken (2Kor. 5:21). So bevry Hy ons van die sondige natuur wat ons by Adam geërf het (v.7, Rom. 5:12). Hy bevry ons ook van die nietige leefwyse van ons voorvaders, naamlik die sondige voorbeeld wat ons gevolg het (v.7, 1Pet. 1:18).
***
Begeer saam met Paulus om hierdie God deur geloof te ken (Fil. 3:8-9). Sien sy heerlikheid in Christus deur die evangelie (2Kor. 4:5-6, Heb. 1:3). Eendag sal jy dit met jou oë sien (Joh. 17:24, Op. 22:4). Jy sal nie anders kan as om saam met Moses op jou gesig te val en God te aanbid nie (v.8, Op. 5:11-14). Die heerlikheid wat by Hom begin het, sal by Hom eindig net soos reën uit die oseaan begin en daarheen terugkeer.
1 Martyn Lloyd-Jones, Revival (Wheaton, Illinois: Crossway, 1987), 217
2 Aanhalings uit die 2020 Vertaling.
3 Mark Jones, God Is: A Devotional Guide to the Attributes of God (Wheaton, Illinois: Crossway, 2017), 105
4 John Piper & Justin Taylor (Ed.), A God Entranced Vision of All Things: The Legacy of Jonathan Edwards (Wheaton, Illinois: Crossway Books, 2004), 108
5 Benjamin Davidson, Analytical Hebrew and Chaldee Lexicon of the Old Testament (Florida: Mac Donald Publishing Company, n.d.), CLXXI, entry under הָוָה.
6 Arthur W. Pink, The Attributes of God (Grand Rapids, Michigan: Baker Books, 1975, 2006), 111