Oor die afgelope vyf jaar het hierdie lering populêr geword onder Afrikaners. Juanita du Plessis sing bv.: ‘Ek spreek lewe, ek spreek lewe. Want elke woord uit my mond het krag – deur die bloed van Jesus.’[1] Gretha Wiid skryf: ‘O, Here Jesus, help my dat ek lewe sal spreek... Wys my asselbief waar ek dood gespreek het oor my eie lewe, my man, my kinders en ons toekoms.’[2]
Ek sê nie dat almal wat hierdie lering glo ongered is nie (alhoewel baie van hulle sekerlik nie die Here ken nie). Ek glo dat ware Christene mislei kan word. En juis om dié rede moet ons soos goeie Bybelstudente nie alles wat mense in ‘Jesus se Naam’ sê en doen vir soetkoek opeet nie (Mt.7:22). Ons moenie hiper-krities veroordeelend wees nie (Mt.7:1-5), maar ons moet wat mense sê aan die Skrif meet (Hd.17:11). Daarom moet ons ook luister na wat die Bybel oor hierdie saak te sê het.
Wat bedoel mense hiermee?
‘n Vriend van my het verlede jaar by mense gaan kuier. ‘n Vrou wat ook daar gekuier het, het gehoor dat hy hoes en het gevra wat fout is. ‘Ek is siek,’ het hy gesê. ‘Ek het ‘n verkoue wat ek net nie kan afskud nie.’ ‘Nee, jy is nie siek nie,’ het sy ingespring. ‘Jy moet dit nie oor jouself uitspreek nie.’
Soos dié vrou, glo baie mense dat ons woorde die mag het om te skep, sodat dit wat jy sê die dinge is wat gebeur. Jy moet dus nie sê: ‘Ek weet nie of my oupa gesond gaan word nie... Ek sukkel om finansieel op my voete te kom... My kind is stout... Ek voel depressief’ nie. Jy moet ook nie oor die toestand van ons land praat nie, want anders spreek jy dood en maak jy dit erger.
Jy moet eerder sê: ‘Ek is ryk... Ek is gesond... Ek is suksesvol... Ons land is besig om vooruit te gaan.’ Jy moet ‘n ‘positive confession’ maak. ‘What I confess, I possess,’ is dié mense se slagspreuk.[3] ‘Om net oor iets te bid is nie genoeg nie; jy moet dit hardop verklaar,’ sê hulle. ‘Die dinge wat jy dan verklaar het, sal die Here doen. Jou woorde is as’t ware die mag wat Hom beheer. As die Here dit nié doen nie, het jy nie genoeg geloof gehad nie.’
Waarvandaan kom dit?
Essek William Kenyon het gelewe van 1867-1948. Hy was ‘n Amerikaanse ‘Free Will’ Baptiste leraar. In 1892 het hy na Boston se Emerson College of Oratory toe gegaan. Dié kollege het o.a. in New Thought metaphysics gespesialiseer. Phineas P. Quimby was die vader hiervan. Hy het geleer dat die mens ‘n god is, en dat hy homself deur korrekte denke van siekte en armoede kan bevry.[4] Kenyon het Quimby se lering met sy eie teologie vermeng. Kenyon het bv. gesê:
‘It makes no difference what the symptoms may be in the body. I laugh at them and in the Name of Jesus I command the author of the disease to leave my body.’[5] En weer: ‘You will seldom rise above your words. If you talk sickness you will go to the level of your conversation. If you talk weakness and failure you will act it. You keep saying, “I can’t get work,” or “I can’t do this,” and your words react to your body.’[6]
Kenneth Hagin is sterk deur Kenyon se lering beïnvloed.[7] Volgens sommige is Hagin die vader van die moderne ‘Word of Faith’ beweging. Dalk is jy beter bekend met die name van dié wat deur Hagin beïnvloed is: mense soos Benny Hinn[8], Kenneth Copeland, Creflo Dollar, Myles Munroe, Joseph Prince[9], Joyce Meyer[10], Joel Osteen[11] en ander soos hulle.
Quimby en Kenyon se lering is ook in die wêreld bekend gemaak deur mense soos Mary Baker Eddy, die stigter van Christian Science. Volgens haar was siekte ‘n illusie wat deur geloof en gebed oorkom moes word. Deur haar boek, The Secret, het Rhonda Byrne ook hierdie lering op ‘n populêre vlak toeganglik gemaak vir die man op straat.
Wat sê die Bybel?
Wat beteken Sp.18:21: “Dood en lewe is in die mag van die tong; en elkeen wat dit graag gebruik, sal die vrug daarvan eet”? As jy bitter woorde met jou mond gesaai het, sal jy die bitter vrugte daarvan moet eet. Die mens wat met sy tong sondig, hang homself met sy eie woorde (2 Sm.1:16, Pd.10:12-14, Hos.10:13, Mt.12:36-37). En dit is in dié opsig wat dood en lewe in die mag van die tong is.
Die tong kan ook diep wonde bring deur leuens, vleiery, geskinder, geskreeu en kwaadpratery (Ps.64:4, 140:4, Sp.7:5, 21, 12:18, 15:4, 25:18, Ef.4:29, Jk.3:6). Dieselfde tong kan ook mense opbou, verkwik, bemoedig en die goeie nuus van die lewe met hulle deel (Sp.10:11, 21, 13:14, 15:4, 16:24, Hd.5:20, 1 Ts.5:11).
Sp.18:21 het dan niks te doen met ons woorde wat dood en lewe skep nie, maar met ons woorde wat goeie of slegte gevolge kan hê. Daarom moet ons nie te veel praat nie (Sp.10:19), maar mooi dink voordat ons praat (Sp.15:28). Dit is ook die punt van Jk.1:19, 3:1-12.
‘Maar sê dat Jes.55:11 en Rm.4:17 nie dat ons woorde kan skep nie?’ Nee. Beide verse praat van God se woorde en nie van ons s’n nie. Sý woorde kan lewe en dood bring; ons s’n kan nie (Gn.1:3, Mt.11:21, Heb.11:3). ‘Prosperity’ predikers sê vir mense dat ons gode is, en glo dus dat ons die mag het om lewe en dood te spreek. Kenneth Copeland het bv. vir sy hoorders gesê: ‘You’re all god. You don’t have a God living in you; you are one! You are part and parcel of God.’[12]
Dalk dink jy dat Mt.21:21-22 sê ons kan lewe spreek, omdat alles moontlik is vir die een wat glo. Die vers handel egter nie oor die woorde wat mense in die lug spreek nie, maar oor dít wat hulle in gebed vir die Here sê. Dit gaan hier oor die almag van die God tot wie ons bid, en nie oor die almag van ons woorde nie.
Jesus se les is nie dat jy vir ‘n nuwe Ferrari kan bid, en dat die Hy dit vir jou sal gee omdat jy dit gesê het nie. Om so te bid is selfsugtig, en daarom sal die Here dit nie beantwoord nie (Jk.4:3). Die les is eerder dat ons volgens God se karakter en beloftes moet glo dat Hy in antwoord op ons gebede die onmoontlike kan doen (Ef.3:20).
Maar wat van vloeke?[13]
Karel is kwaad vir Janie. Hy is so bitter dat hy ‘n toordokter betaal om ‘n vloek oor haar uit te spreek. Hy lees op oor voodoo magic en ander okkultiese praktyke, sodat hy nog vloeke op haar kan plaas.
Hoe moet ons hierdie senario Bybels evalueer? Wat Karel betref is dit duidelik dat hy ‘n ongelowige is: “Hulle mond is vol vervloeking” (Rm.3:14). Die Here beskou dit waarmee hy besig is in ‘n baie ernstige lig (Dt.18:9-14). Job het gesê: “As ek bly was oor die ongeluk van my hater en uitgejubel het toe onheil hom getref het; [ja, ek het my verhemelte nie toegelaat om te sondig nie, om deur ‘n vloek sy lewe te vorder nie!]” (Job 31:29-30).
Janie behoort aan die Here, en hoef daarom nie te vrees vir die vloeke wat Karel oor haar uitspreek nie. Dit mag miskien haar gevoelens seermaak, maar dit kan nie haar siel beskadig nie. Toe koning Balak van Moab vir Bileam gehuur het om die Israeliete te vervloek, was hy onsuksesvol (Nm.22-24). Die Bybel sê:
- “Toe sê God vir Bíleam... jy mag die volk nie vloek nie, want hulle is geseënd.” (Nm.22:12).
- “Kyk, ek [Bileam] het ontvang om te seën; en het Hy geseën, dan kan ek dit nie keer nie.” (Nm.23:20).
- “Want daar is geen towery teen Jakob of waarsêery teen Israel nie.” (Nm.23:23).
- “Maar die HERE jou God wou nie na Bíleam luister nie; maar die HERE jou God het vir jou die vloek in ‘n seën verander, omdat die HERE jou God jou liefgehad het.” (Dt.23:5).
Verskeie tekste wys hoe hierdie beginsels ook op ons van toepassing is. As mense ons vervloek, sal die Here ons seën (Ps.109:28). Hy sal die vloek omdraai, sodat dié wat dit uitgespreek het in die gat beland wat hulle vir ander gegrawe het:
“En Ek sal seën diegene wat jou seën, en hom vervloek wat jou vervloek” (Gn.12:3). “En die HERE jou God sal al hierdie vloeke op jou vyande en op jou haters lê wat jou vervolg het.” (Dt.30:7, vgl. Ps.109:17-18). Toe Goliat vir Dawid in die naam van sy gode vervloek het, is hý doodgemaak en nie Dawid nie (1 Sam.17:43).
Vloeke wat oor God se kinders uitgespreek word is soos ‘n mossie of swaeltjie wat geen plek kry om te land nie – dit is oneffektief (Sp.26:2). In die 1800’s het drie toordokters probeer om ‘n sendeling genaamd John Paton met hulle towery en heksery dood te maak. Hy het hulle uitgedaag om dit te doen, sodat hy kon wys dat sý God sterker is as hulle s’n. Hulle was onsuksesvol.[14]
Omdat die Here ons nie vervloek het nie maar geseën het (Gal.3:14, Ef.1:3), kan niemand ons vervloek nie: “Hoe sal ek vloek wie Gód nie vloek nie? En hoe sal ek verwens vir wie die HERE nie verwens nie?” (Nm.23:8).
Die Here sal jou net vervloek as jy vir Jesus verwerp en in ongehoorsaamheid aan Hom lewe. Die punt is duidelik: ‘n vloek is nie iets wat ander vir jou kies nie, maar iets wat jy self kies deur ongelowig en ongehoorsaam te wees:
- “Kyk, ek hou julle vandag seën en vloek voor—die seën as julle luister na die gebooie van die HERE julle God wat ek julle vandag beveel; en die vloek as julle nie luister na die gebooie van die HERE julle God nie, maar afwyk van die weg wat ek julle vandag beveel, om agter ander gode aan te loop wat julle nie geken het nie.” (Dt.11:26-28, vgl. Dt.27-28).
- “die lewe en die dood, die seën en die vloek het ek jou voorgehou. Kies dan die lewe, dat jy kan lewe, jy en jou nageslag, deur die HERE jou God lief te hê, na sy stem te luister en Hom aan te hang” (Dt.30:19-20).
- “As iemand die Here Jesus Christus nie liefhet nie, laat hom ‘n vervloeking wees!” (1 Kor.16:22).
Dit is laf om bang te wees vir die vloeke wat mense oor jou wil uitspreek, terwyl jy geen vrees het dat die Here jou sal vervloek as jy sy Seun, Woord en evangelie verwerp nie. God se vervloeking is baie ernstig, omdat dit ewige gevolge het: “Gaan weg van My, julle vervloektes, in die ewige vuur wat berei is vir die duiwel en sy engele.” (Matt.25:41). Geen professionele bevryder kan die Here se vervloeking breek nie. Net Jesus kan. Hoe doen Hy dit?
In sy kruisdood het Jesus die vervloeking ontvang wat óns moes kry (Gal.3:13). Dié wat hulle dan van hulle sonde bekeer en op Hom vertrou om hulle te red, sal die seën van God se vergifnis en die ewige lewe ontvang, en nie in die hel vervloek word nie. As die Here jou dan vergewe en bevry het, kan niemand dit omkeer en jou weer bind nie.
Ek is seker dat jy teen hierdie tyd agtergekom het dat dit die Here is wat mense vervloek, en nie die duiwel of bose mense nie. Dit is nie te sê dat hulle nie sal probeer om jou te vervloek nie, maar dat hulle dit nie sonder die Here se toestemming kan doen nie. En selfs as Hy vir hulle die toestemming gee sal Hy jou beskerm, sodat hulle jou nie kan beskadig nie (2 Sm.16:5-13, 10-11, Job 1:12, 2:6, Mt.10:28, Jh.10:28-29, Rm.8:31, 33, 38-39, 1 Joh.4:4, 5:18).
Maar kan gelowiges nie dalk ‘n vloek oor iemand uitspreek nie? Die Bybel leer vir ons om nie ons vyande te vervloek nie, maar om hulle te seën en vir hulle te bid (Lk.6:28, Rm.12:14). In sommige gevalle kan ons die Here se vervloeking teen iemand aankondig (bv. 2 Kon.2:24, Jos.6:27-28, 1 Kon.16:34). ‘n Bybelse berader kan bv. vir ‘n dronklap sê dat hy sy huis, gesin en besigheid gaan verloor as hy nie ophou drink nie (Sp.23:21). Of hy kan vir ‘n immorele persoon sê dat sy VIGS gaan kry en sterf, indien sy haar nie bekeer nie (Sp.5:11, Gal.6:7-8).
Wat van indirekte vloeke?
[1] Die betekenis van name
Daar is dié wat glo dat jy jou kind se naam volgens die betekenis daarvan moet kies. Hulle redenasie klink so iets: ‘As jy jou kind Kobus of Jaco noem (afgelei van Jakobus of Jakob), gaan hy volgens sy naam se betekenis ‘n bedrieër wees. Jy kan tog nie dag in en dag uit vir iemand sê dat hy ‘n leuenaar is, sonder dat dit hom affekteer nie.’
Ek stem saam dat woorde ‘n mens kan seermaak, en dat ons nie mense met ons woorde moet afbreek nie. Maar dit beteken nie dat ons woorde die mag het om sonde of geregtigheid in iemand se karakter te skep nie. Die Jode het gesê dat Jesus ‘n vraat en ‘n dronklap is, maar dit het Hom nie so gemaak nie (Mt.11:19).
Dit is nie waar dat alle Kobusse leuenaars is, of dat ‘n meisie wie se naam Alicia is – afgelei van die Grieks alētheia, wat ‘waarheid’ beteken – nie ‘n leuenaar kan wees nie. Dit is so dat verskeie Bybelkarakters se name hulle missie beskryf het. Jesus beteken bv. ‘Verlosser’ en Abraham beteken ‘vader van ‘n menigte’. God het egter vooraf hulle missie geken, en het daarom hierdie name vir hulle gegee. Jesus het nie die Verlosser geword, omdat Josef en Maria sy Naam genoeg gesê het nie. Hulle het eerder die Naam vir Hom gegee, omdat dit volgens God se bepaling sy missie sou wees (Mt.1:21).
Jy hoef dan nie bang te wees dat die betekenis van jou kind se naam sy karakter gaan bepaal nie. Die Here se genade, die manier waarop jy jou kind grootmaak, jou voorbeeld, en die invloed van ander mense gaan tot ‘n groot mate jou kind se karakter beïnvloed. Die betekenis van sy naam gaan verseker nie sy toekoms bepaal nie. Glo jy regtig dat die Here jou kind gaan seën of straf oor ‘n naam wat hy nie vir homself gekies het nie?
[2] Lewelose objekte
Ek het eenkeer met ‘n vrou gepraat wat gedink het dat die yster voëls in haar tuin vervloek is, en dat dít veroorsaak het dat haar man egbreuk gepleeg het. Ek sê nie dat dit aanvaarbaar is om Buddha beeldjies in jou huis te hê nie. Maar hoe gaan jy die oorsprong van elke liewe item in jou huis bepaal? Om te glo dat yster voëls vir mense se sonde verantwoordelik is, is belaglik. Dit klink soos Eva wat die slang vir haar ongehoorsaamheid blammeer het.
‘n Man het my eenkeer gebel en gesê: ‘Kan jy my asb. kom help, omdat iemand ‘n vloek oor my en my gesin uitgespreek het?’ ‘Hoekom sukkel ons finansieel?’ het hy gesê. ‘Dit is seker omdat my stupid skoonfamilie iemand gehuur het om vloeke oor ons uit te spreek.’ ‘Hoeveel rand spandeer jy per maand aan drank en sigarette?’ het ek gevra. ‘Omtrent R2000,’ het hy gesê.
Ek is seker jy kry die boodskap. Ons kan nie ander mense se vloeke blammeer vir ons sonde nie. Die manier om hierdie dinge op te los is nie om ‘n bevryder te bel sodat hy die vloeke kan breek nie, maar om in ware berou en bekering na Jesus Christus toe te draai. “En julle sal die waarheid ken, en die waarheid sal julle vrymaak... As die Seun julle dan vrygemaak het, sal julle waarlik vry wees.” (Jh.8:32, 36).
Moet dan asb. nie in vrees lewe oor die skadelose speelgoed en ornamente wat jy in jou huis het nie (soos reeds gesê, moet jy nie opsetlik afgode en okkultiese dinge in jou huis hê nie). Wat saakmaak is dat jy die Here moet ken, omdat dit Hý is wat ‘n persoon se huis seën of vervloek: “Die vloek van die HERE is in die huis van die goddelose, maar Hy seën die woning van die regverdiges.” (Sp.3:33).
Dalk wonder jy hoekom alles in jou lewe skeef loop? Dit mag wees dat jy nie die Here ken nie, en dat Hy jou vir jou ongehoorsaamheid vervloek (Dt.28:15-19, 20-68). Dit mag ook wees dat jy die Here ken, en dat Hy jou tugtig (Heb.12:5-11). In beide gevalle wil Hy hê dat jy jou sonde moet los en na Hom toe moet draai (Ps.32:1, 2 Kon.22:19-20).
Dalk is jy ‘n gelowige wat die Here getrou dien, maar dit gaan sleg met jou. Die Here wil nie hê jy moet dink dat Hy jou vervloek het, of dat Hy jou nie teen die duiwel en bose mense se vloeke kan beskerm nie. Trouens, jou beproewing is waarskynlik ‘n seën van die Here om jou meer soos Jesus te maak (Lk.6:20-23, Rm.8:28-29, Heb.12:10-11, Jk.1:2-4).
Die slotsom van alles is dat die teologie van ‘lewe en dood spreek’ nie Bybels is nie, maar ‘n vermenging van bygelowige afgodery en die Bybel (byna soos die ZCC, maar net op ‘n ander vlak). Dit is ‘n vals godsdiens waarin die duiwel en die wêreld sterker is as die Here, en waarin die Here nie sy kinders kan beskerm nie. Dit het tyd geword vir die kerk van Jesus Christus om ontslae te raak van hierdie lering.
[1] Juanita du Plessis – Ek spreek lewe (www.youtube.com)
[2] Wanneer ‘n vrou vir haar gesin bid (www.grethawiid.co.za)
[3] John MacArthur, Strange Fire, p.28.
[4] Ibid
[5] Ibid, p.276 n.53
[6] Ibid, p.29
[7] Ibid, p.30
[8] Die meeste mense weet dat predikers soos Hinn, Copeland, Dollar en Munroe hierdie dinge glo. Baie weet egter nie dat Prince, Meyer en Osteen dit glo nie. Daarom het ek nie moeite gedoen om te wys dat die e.g. predikers dit glo nie. Soek gerus op hulle webtuistes om te sien dat hulle dit glo.
[9] Speak and Step into God’s Supply (www.josephprince.org)
[10] How saying the right things can change your life! en List of Confessions by Joyce Meyer (www.joycemeyer.org)
[11] Change your Words, Change your World, Shape your Future (www.joelosteen.com)
[12] Strange Fire, p.11
[13] Ek hanteer glad nie bloedlyn vloeke in hierdie artikel nie. Ek het ‘n aparte artikel geskryf onder die titel: Wat sê die Bybel oor bloedlyn vloeke?
[14] John G. Paton, Missionary to the New Hebrides, pp.140-142