Tydens my studiejare het ‘n mede-student en sy vrou in die mall gaan stap. ‘n Fransman het op ‘n stoeltjie tussen die winkels gesit. Hy was ‘n kunstenaar. Hy het ‘n swart karton gevat en binne ‘n paar minute die buitelyne (silhoeët) van die vrou se gesig uitgeknip. Hy het dit so goed gedoen, dat ‘n mens duidelik kon sien dis sy.
Op ‘n soortgelyke manier sien ons in die siviele wet die buitelyne van God se karakter. Die siviele wet wys vir ons Hy is rein, heilig, regverdig, ontpartydig, toornig, goed, genadig, barmhartig, liefde, getrou, vol ontferming, en meer. Ons sien dit onder andere in Eksodus 22:16-23:9.
Hoerery en heksery (22:16-20)
In 2007 het ek Taiwan toe gevlieg. ‘n Plakker in die toilet het gewaarsku dat jy met $50 000 (R10 000) beboet sal word as jy in die vliegtuig rook. Dis onnodig om te sê dat niemand dit gewaag het om op die vliegtuig te rook nie.
Hoeveel jong mense sal twee keer dink as hulle R30 000 of R50 000 moet betaal vir seks voor die huwelik? In ou Israel moes jy 50 egte silwer munte betaal vir seks voor die huwelik.
As ‘n wellustige man ‘n ongetroude vrou verlei het en met haar geslaap het (Deuteronomium 22:28), moes hy 50 shekels betaal, met haar trou, en nooit van haar skei nie (v.16, Deuteronomium 22:29). In dié kultuur kon sy nie vir haarself sorg nie. Die man het haar verneder en waarskynlik sou niemand nóú met haar wou trou nie. Deur hierdie wet het God verseker dat sy versorg is.
Maar wat as die vrou verloof was? In antieke tye was verlowing baie strenger as nou, en moes dit met ‘n skeibrief beeïndig word (Matteus 1:19). Iemand wat dus met ‘n verloofde geslaap het, was skuldig aan egbreuk en moes daarom die doodstraf kry (Deuteronomium 22:23-24). As die vrou verkrag is, moes die verkragter met die dood gestraf word (Deuteronomium 22:25-27).
Die meisie se pa kon kies of hy sy dogter wou weggee of nie (v.17, om ouers te vra is nie bloot ‘n formaliteit nie; vgl. 1 Korintiërs 7:36-38). As die pa nie sy dogter wou weggee nie, moes die man nogsteeds die buidsprys vir maagde betaal. Was die prys vir maagde 50 shekels soos in Deuteronomium 22:29, of 100 shekels soos in Deuteronomium 22:19? Wat dit ookal was, hy het die pa se bruidsprys gesteel en moes dit terugbetaal.
Pasop vir seksuele sonde. Moenie daaraan gewoond raak deur films, TV, die samelewing, tydskrifte, die media, of selfs sommige kerke wat maak asof dit nie sonde is om saam te bly nie. “En word nie aan hierdie wêreld gelykvormig nie, maar word verander deur die vernuwing van julle gemoed” (Romeine 12:2).
Moenie vir mense se verskonings val vir hoekom hulle saam bly nie: ‘Dis goedkoper... Ons wil toets of ons bymekaar pas... Ek kan nie op my eie ‘n huis koop nie... Ons is getroud in God se oë... Ons bly net saam, maar slaap nie saam nie... Tye het verander; die kerk en die Bybel moet aanpas...’
Die Skrif sê dis sonde om saam te bly; om seks voor die huwelik te hê (22:16). Hebreërs 13:4 sê ons moet die huwelik heilig ag en die huweliksbed onbesmet hou, want God sal egbrekers (seks buite die huwelik) en hoereerders (seks voor die huwelik) oordeel. Paulus sê ongetroudes wat met seksuele begeerte brand moet trou, nie in die bed spring nie (1 Korintiërs 7:9). In Johannes 4:18 het Jesus vir die Samaritaanse vrou gesê: “jy het vyf mans gehad; en die een wat jy nou het, is nie jou man nie.” Jesus sê dat jy nié getroud is net omdat jy met iemand geslaap het nie.
As jy saambly goedkeur, sal ander seksuele sondes spoedig volg. In Romeine 1:24 verval die samelewing in seksuele immoraliteit, en baie kort daarna in homoseksualiteit (Romeine 1:26-27). Die VSA het onlangs gay huwelike goedgekeur. Nou vra pedofiele hoekom hulle dade en begeertes nie óók wettig kan wees nie. Wat is volgende? Voor jy weet sal mense vir die regering vra om bestialiteit (gemeenskap met diere) wettig te maak.
Jare gelede het ‘n vrou in Louis Trichardt te hore gekom van ‘n Sataniste leier van Amerika wat Suid-Afrika toe kom. Sy het die polisie laat weet. Toe die man op die lughawe land het die polisie hom gearresteer.
Selfs vandag word Satanisme nie erken nie. In Amerika wil Sataniste erken word, en druk hulle daarvoor dat Satanisme as ‘n erkende godsdiens in skole geleer word.
God haat okkultisme. Dit verwoes die samelewing, en daarom het hekse in Israel (soos in ou Engeland) die doodstraf gekry (v.18). God het vir Saul doodgemaak omdat hy met ‘n heks deurmekaar was: “En Saul het gesterwe weens ontrou wat hy teen die HERE begaan het, weens die woord van die HERE wat hy nie gehou het nie; en ook omdat hy die gees van ‘n afgestorwene om inligting gevra het” (1 Kronieke 10:13).
Die towery in ons teks sluit verskeie vorme van okkultiese boosheid in. In Deuteronomium 18:10-11 sê die Here: “Daar mag niemand by jou gevind word wat sy seun of sy dogter deur die vuur laat deurgaan—wat met waarsêery, goëlery of met verklaring van voortekens of towery omgaan nie, of wat met besweringe omgaan, of wat ‘n gees van ‘n afgestorwene vra of ‘n gees wat waarsê, of wat die dooies raadpleeg nie.”
Moenie met die okkulte speel nie. Pasop vir okkultiese films, kontak met die dooies, okkultiese speletjies, okkultiese tekens op jou kinders se klere, kamer muur en Sony Play Station, toordokters, die New Age, Vrymesselaars, spiritisme, sterretekens in tydskrifte, toekomsvoorspelling, Satanisme, hekse, Halloween, Wicca, ens. Bly ver weg van hierdie dinge af, en moenie demone uitsoek of ‘n obsessie daarmee hê soos wat baie in die charismatiese beweging doen nie.
Moenie na hekse toe gaan om God se wil te ken nie; gaan na die Skrif toe: “En as hulle vir julle sê: Raadpleeg die geeste van afgestorwenes en die geeste wat waarsê, wat piep en mompel—moet ‘n volk nie sy God raadpleeg nie; moet vir die lewendes die dooies gevra word? Tot die wet en tot die getuienis! As hulle nie spreek volgens hierdie woord nie, is hulle ‘n volk wat geen dageraad het nie.” (Jesaja 8:19-20).
As jy behep is met die toekoms, vertrou jy nie die Here nie. God sê ons moenie oor die toekoms bekommer nie (Matteus 6:34). Hy ken die toekoms en het al ons dae beplan en bepaal – vertrou Hom (Jesaja 46:9-10, Psalm 139:16). Eintlik is dit beter dat jy nié weet wat in die toekoms gaan gebeur nie. Saul wou graag weet, en toe vind hy uit dat die hy die volgende dag sou sterf (1 Samuel 28:19).
‘n Predikant het my gebel oor ‘n man in sy kerk wat ‘n sterk seksuele drang het vir perde. Dié man moes eintlik summier van die kerk afgesny word (vgl. die beginsel in 1 Korintiërs 5:1-2, 13). In die Ou Testament sou hy die doodstraf gekry het.
Om met ‘n dier gemeenskap te hê bring die mens af tot op die vlak van ‘n dier. Dit ontheilig die mens en die huwelik, en daarom moet beide die mens en die dier gestenig word (v.19, vgl. Levitikus 18:23, 20:15-16, Deuteronomium 27:21, Hebreërs 13:4).
God is nie soos die mens nie, maar is rein en getrou aan sy bruid (Efesiërs 5:25-32). Moenie geestelik hoerereer met afgode of die wêreld, en so ontrou wees aan Hom nie (Jeremia 3:9, Jakobus 4:4). Iemand wat afgode aanbid het, is met die banvloek getref (v.20, vgl. Deuteronomium 17:2-5). Pinehas het ‘n spies deur ‘n Israelitiese man en Midianitiese vrou gesteek oor hulle afgodery en immorele dade (Numeri 25:2, 7-8). Elia het die Baälprofete in Israel geslag (1 Konings 18:40). Jehu het die Baälprofete in hulle eie tempel verbrand (2 Konings 10:25). Ons moet soos Jesus wees wat vir Satan gesê het: “Die Here jou God moet jy aanbid en Hom alleen dien.” (Matteus 4:10). God is jaloers en deel sy eer met niemand nie.
Aanbid God met totale toewyding. Moenie ‘n halwe hart hê wat verdeeld is tussen Hom, geld, besittings, seks, familie, mense se applous (hoeveel ‘likes’ jy het op Facebook) plesier, werk, sport, tegnologie nie (v.20, vgl. Jakobus 1:8, 4:4, 8, Lukas 14:26, 33, Matteus 6:24). As jy God alleen moet dien, moet jy ook nie saam met Moslems, Hindus, Jode, en Katolieke bid nie. Ons dien nie dieselfde God nie (Johannes 14:6).
Hoekom moet jy so optree met betrekking tot seksuele sonde, okkulte, en afgode? Mense wat hierdie dinge doen gaan hel toe. Die Skrif sê: “Maar wat die vreesagtiges aangaan en die ongelowiges en gruwelikes en moordenaars en hoereerders en towenaars en afgodedienaars en al die leuenaars hulle deel is in die poel wat brand met vuur en swawel: dit is die tweede dood.” (Openbaring 21:8).
Verdrukking en vergelding (22:21-27)
Moenie vreemdelinge, weduwees, weeskinders, en armes verdruk nie (v.21-27, Deuteronomium 27:19). Het die vreemdelinge dalk Israel toe gekom omdat daar ‘n hongersnood in hulle land was, of omdat hulle die God van Israel wou dien? Daarom moes die volk hulle nie verdruk nie. Die Israeliete moes onthou dat hulle self slawe was in Egipte (v.21). Hulle moes onthou hoe hulle aanvanklik Egipte toe getrek het, omdat daar ‘n hongersnood was in Kanaän.
Die Israeliete moes nie die weduwees en weeskinders (kinders wat nie ‘n pa het nie, en nie noodwendig kinders wat beide ouers verloor het nie) verdruk nie. Die volk moes hulle nie mishandel, uitbuit, ignoreer, hulle erfdeel steel, of hulle indoen in die mark nie (v.22, Spreuke 23:10-11). Weduwees en weeskinders in Moses se tyd was baie meer ‘down en out’ as in ons dag. Hulle het nie ‘n pensioen gehad nie, en kon dus nie vir hulleself en hulle kinders sorg nie.
God gee om vir hulle en sou hoor as hulle onder verdrukking uitroep. Hy verskaf reg aan weduwees en wese (Deuteronomium 10:18). “‘n Vader van die wese en ‘n regter van die weduwees is God in sy heilige woning.” (Psalm 68:6). God rig weduwees en weeskinders weer op (Psalm 146:9). As jy hulle onderdruk, sal sy toorn brand. Deur jou dood te maak sal die Here sorg dat geregtigheid geskied, dat jóú vrou ‘n weduwee word en jou kinders vaderloos (v.23-24).
Wees lief vir vreemdelinge; moenie xenofobies wees nie. Onthou dat jy self ‘n vreemdeling is op die aarde (1 Petrus 2:11, Hebreërs 11:13). Dis nie dat ons onwettige immigrasie goedkeur nie. Tog moet jy vra hoekom hulle uit hulle tuisland weg is? Is hulle vervolg of verdruk? Is daar nie kos in hulle land nie? Is hulle werkloos of arm? Wees gaaf met Chinese, mense uit Sentraal- en Wes Afrika, Zimbabweërs, Bangladeshi’s en ander uitlanders in Suid-Afrika. Moet hulle nie dreig sodat jy omkoopgeld kan kry nie. Praat stadige Engels, wees vriendelik, mededeelsaam, en hulpvaardig. Onthou dat Suid-Afrika aan God behoort en nie aan ons nie. Wees daarom barmhartig.
George Müller het in sy leeftyd vir 10 000 weeskinders gesorg. Charles Spurgeon en George Whitefield het ook weeshuise gestig. Twee van my kollegas is betrokke by ‘n kinderhuis in Pretoria. ‘n Ander een lei Bybelstudies by ‘n kinderhuis in Kempton Park. Volgens v.22 is dit wat God wil hê.
Doen goed aan weduwees, weeskinders, en armes. Sorg eers vir mense in jou gesin en familie wat so is (1 Timoteus 5:8). Daarna help jy mede-gelowiges wat in dié posisie is, en dán eers ongelowiges (Galasiërs 6:10). Ken jy ‘n enkel ma wat klein kinders het en finansieel sukkel? Dalk ‘n weduwee? Kan jy met kos of geld help?
Moenie die lui persoon wat by die robot bedel aanmoedig in sy luiheid deur vir hom geld te gee nie. Help dalk met klein werkies as jy kan. As daar jong kinders is wat bedel sal dit gaaf wees om vir hulle kos te koop. Moet verkieslik nie vir hulle geld gee nie. Hulle sal dalk gom koop en is buitendien onervare met geld. Koop eerder self iets. God sal jou straf as jy die weduwees, wese, en armes ignoreer, wegjaag, of in jou hart verag (v.24, Spreuke 21:13, 17:5, 28:8).
Pasop egter dat jy nie in ‘n sosiale evangelie verval, deurdat jy kos en komberse gee sonder om die evangelie te deel nie. Die kerk se taak is nie primêr om kos en klere te gee nie. Tog kan ons as individue hierdie mense help.
Hoekom moet ons gaaf wees met weduwees, weeskinders, en armes? Dít is wat dit beteken om soos Jesus te wees, ware godsdiens te beoefen, en die Here te dien. Jesus self was immers goed vir weduwees (Lukas 7:13, Johannes 19:26-27). Hy het sy lewe vir ons afgelê, en ons behoort ook op te offer vir ons broers (1 Johannes 3:16-18). Hy het arm geword, sodat ons deur sy armoede hemelse rykdom kan ontvang (2 Korintiërs 9:8). Godsdiens sonder hulp aan dié mense is leeg en nutteloos (Jakobus 1:27). Hulp aan die arm gelowiges was ‘n opdrag aan die vroeë kerk (Galasiërs 2:10). As jy hierdie dinge aan mede-gelowiges doen, doen jy dit aan Jesus (Matteus 25:35-40).
Toe ek my kar gekoop het, het die bank 12.5% rente gevra. ‘n Vrou in ons kerk het my gehelp om dit af te bring na 10% toe. Vir mede-gelowiges moet ons nie 10% of 5% rente vra nie, maar niks. Ek ken ‘n goeie kerk wat vir arm lidmate geld leen sonder om ‘n sent rente te vra. Dis die beginsel in v.25-27.
Moenie ‘n arm Israeliet wat geld leen verdruk of vir hom rente vra nie (v.25, vgl. Deuteronomium 23:19-20). Hy leen juis geld omdat hy niks het nie. As jy nog rente oplaai sal jy hom finansieel sink. Wees eerder barmhartig soos God.
Die arm man besit niks nie. Hy het geen waarborg om te wys dat hy jou sal terugbetaal nie. Al wat hy besit is die klere op sy rug. Sy kleed kleed hou hom warm in die koue woestyn nagte. As jy dan sy kleed as waarborg neem, moet jy dit nie oornag hou nie (v.26-27, vgl. Deuteronomium 24:10-13, Amos 2:8). As jy sy kleed ná sononder hou is jy genadeloos, ongenaakbaar, en wreed. Jy gee meer om oor geld as oor mense. God sal Hom oor die arme ontferm as hy in die koue nag uitroep, en Hy sal jou straf (v.27). Dalk wonder jy: ‘Maar wat as hy met my geld verdwyn?’ Moenie laat dit jou kwel nie. Leen sonder om terug te verwag (Lukas 6:34-35). God sal met hom afreken. Sy gewete sal hom pla. God sal hom straf en jou vergoed.
Opstandigheid en offers (22:28-31)
‘n Predikant wat nou in die hemel is, is afgedank toe hy in ‘n erediens vir die regering gebid het. Afrikaners is lief daarvoor om die regering sleg te sê. God sê egter ons moenie (v.28).
God is heilig, en daarom moet ons nie sy Naam of die leiers wat Hy aangestel het (goed of sleg) vloek nie (v.28). Die Bybel sê: “Herinner hulle daaraan om onderdanig te wees aan owerhede en magte, om gehoorsaam te wees, bereid tot elke goeie werk; om niemand te belaster nie” (Titus 3:1-2). Paulus het die (slegte en onregverdige) hoëpriester belaster. Toe hy dit besef het, het hy bely: “Ek het nie geweet, broeders, dat hy hoëpriester is nie, want daar staan geskrywe: Van ‘n owerste van jou volk mag jy nie kwaad spreek nie.” (Handelinge 23:5).
Dalk verdien die leiers onder wie jy staan nie respek nie. Die God wat hulle aangestel het verdien egter jou respek, en daarom moet jy hulle eerbiedig. Jy eer God deurdat jy hulle eer. Vrees God en eer die keiser (1 Petrus 2:17). As jy die leiers weerstaan, weerstaan jy dit wat God aangestel het (Romeine 13:2). Jy moet daarom respek hê vir die president, ministers, stadsraad, polisie, en ook jou geestelike leiers. Ons moet eerder vir ons leiers bid as om oor hulle te kla (1 Timoteus 2:1-2). Gehoorsaam die owerhede en betaal belasting: dit is wat God van jou vra (Romeine 13:1-7). Jy hoef egter nie te sondig as hulle dit van jou vereis nie. In dié geval moet jy soos die apostels sê: ‘Ons moet eerder aan God gehoorsaam wees as aan mense.’ (sien Handelinge 4:19, 5:29).
Ken jy die storie van die sendeling wat in die erediens vir gemeente dankie gesê het vir die ou teesakkies, geskeurde t-hemde, en stukkende speelgoed? God wil nie hê jy moet jou oudste goed vir sy werk gee nie. Erken en dank God deur vir Hom die beste te gee (v.29-30).
God se volk moes uit die volheid van hulle oes en die uitvloei van hulle wynpars vir Hom offer (v.29). Hulle moes dit veral by die jaarlikse feeste doen (23:16, 19). God het vir hulle voorspoed gegee. Hulle moes soos Hy wees en uit ‘n vrywillige hart hulle beste vir Hom teruggee (Spreuke 3:9-10). Hulle bydraes, tiendes, en offers sou gaan vir die Leviete, armes, weduwees, weeskinders, en vreemdelinge (Deuteronomium 14:22-29).
Die Israeliete moes ook die eersgebore seun vir die Here gee (v.29). So sou hulle onthou hoe God die eersgeborenes van Egipte getref het, maar hulle oudstes gespaar het (hfst.12). Die eersgeborenes het die hele volk verteenwoordig. Dit het gewys dat God die hele volk as sy eie neem. Hierdie eersgeborenes moes hulle met ‘n lam loskoop (hfst.13). God self het Sý eersgeborene, Sý Lam geoffer om óns los te koop (Johannes 3:16, Hebreërs 1:6). Later het God die Leviete in plek van die eersgeborenes geneem (Levitikus 3:45).
‘n Israeliet se eersgebore skaap of bees moes hy op die agtste dag aan die Here offer (v.30, vgl. Genesis 17:12). Die volk self was ‘n heilige offer wat aan die Here afgesonder is (v.31, vgl. 19:6, Levitikus 19:44-45). Daarom mag hulle nie onrein vleis geëet het nie: vleis wat deur wilde diere verskeur en vol kieme is, waarvan die bloed nie gedreineer is nie. Dié vleis moes hulle vir die honde gooi (v.31).
Gee jou beste vir die Here. Jy moet egter nie die kos uit jou gesin se mond neem, onder die voorwendsel dat jy vir die Here gee nie (Matteus 15:5-6). Jy moet ook nie jou bydrae beperk tot geld en sê jy kan nie gee nie. Gee eers jouself (Romeine 12:1, 2 Korintiërs 8:5). Daarná kan jy jou tyd, geld, diens, geestelike gawes, vaardighede, kennis, kar, petrol, huis, bed, kos, tee, koffie en meer gebruik in sy diens.
Jy moenie jou slegste vir die Here gee, terwyl jy vir jouself die beste hou sodat jy lekker kan lewe nie. Herwerk jou begroting sodat jy vir die Here kan gee. Pasop dat jy nie jou begroting uitwerk, en vir die Here gee as jy iets oor het nie. Gee eerste vir die Here en betaal dán die res.
Hoekom moet jy op dié manier gee? Die Here verdien die beste. “Is dit vir julle self wel tyd om in julle betimmerde huise te woon, terwyl hierdie huis in puin lê?” (Haggai 1:4). As jy volop en met blydskap vir die Here gee, sal Hy jou seën. So sê 2 Korintiërs 9:6-7, en dít is die beginsel in Maleagi 3:10.
Hofsake en haat (23:1-9)
Almal ken die kinderspeletjie, telefoontjie. Die eerste persoon fluister iets vir iemand anders. So fluister elkeen dit vir die volgende persoon. Op die einde lag almal, omdat die boodskap skeef uitgekom het. En so is dit met skinder: ‘Het jy gehoor?’ (v.1). Uiteindelik word daar stertjies aangelas, en kom die boodskap skeef uit.
Moenie vals gerugte versprei, op hoorsê praat asof jy die persoon se motiewe ken, of dink jy het al die feite nie (v.1). “Jy mag nie as ‘n kwaadspreker onder jou volksgenote rondloop nie. Jy mag nie teen die lewe van jou naaste optree nie. Ek is die HERE.” (Levitikus 19:16). Moenie bitter wees, sodat jy iemand anders se naam swartsmeer nie. Jy moet jou naaste liefhê soos jy jouself liefhet, en die saak uitpraat. “Jy mag jou broer in jou hart nie haat nie. Jy moet jou naaste vrymoedig berispe, sodat jy om sy ontwil geen sonde op jou laai nie. Jy mag nie wraakgierig of haatdraend teenoor die kinders van jou volk wees nie, maar jy moet jou naaste liefhê soos jouself. Ek is die HERE.” (Levitikus 19:17-18). Moenie bose planne maak om valslik teen jou naaste te getuig nie (v.1, 20:16). Jou woorde mag slegte gevolge vir jou naaste inhou (soos vir Nabot, Stefanus, Paulus, en Jesus). Maar God sal ook sorg dat daar slegte gevolge is vir jou (Deuteronomium 19:16-21).
Moet dan nie vals stories versprei om die braaivleis vuur, op Facebook, in die koerant, by die Bybelstudie, in jou gebede by die biduur nie. Selfs as dit waar is, moet jy nie ander mense afbreek nie. Sit eerder en praat dit uit. Sal dit wat jy wil oorvertel opbouend wees vir ander? Sal dit God verheerlik? Hou dan jou tong in toom. Maak reg waar jy van ander geskinder het.
Die beste is dat jy glad nie skinder nie. Jou tong kan groot skade aanrig (Jakobus 3:6). As jy eers ‘n ander se reputasie beskadig het, is dit moeilik om dit reg te stel en die persoon se vrienskap terug te wen (Spreuke 18:19). Dis asof jy langs ‘n pad in die winderige Kaap loop en ‘n papier in klein stukkies skeur. Hoe sal jy ooit elke stukkie terugkry en dit weer aanmekaar vasplak? Dis asof jy spykers in ‘n paal kap. Jy kan die spykers uittrek, maar die merke bly.
By ‘n konferensie het Melvin Tinker vertel van die ASCH toets. Drie mense het op ‘n paneel gesit. Een van hulle was ‘n proefkonyn; die ander twee het geweet wat aangaan. Drie lyne is op ‘n skerm gewys. Hulle moes die langste een kies. In die begin het almal die regte antwoord gekies. Later het die twee ‘ingeligtes’ aspris die verkeerde antwoord gekies. Aanvanklik het die proefkonyn gestry, maar later was hy bang om dom te lyk, en het hy saam met hulle die verkeerde antwoord gekies.
By ‘n Baptiste vergadering het iemand aansoek gedoen vir leraarskap. Na my mening moes die persoon nie ‘n leraar gewees het nie. Toe almal egter hulle hande opsteek om hom in te stem, het ek ook. ‘n Kollega het dit gesien en vir my gesê: ‘People pleaser!’ Ek moes my vrees vir mense bely.
Moenie so wees nie (v.2). Wees eerder soos Athanasius. Hy het vir die Godheid van Christus geveg. Toe sy vriende vir hom sê: ‘Athanasius, the whole world is against you!’ het hy gesê, ‘Then is Athanasius against the whole world!’
Moenie ‘n marionet wees van ander se wense, mense se opinies vrees, ‘n ‘people pleaser’ wees wat die stroom volg, of die meerderheid volg in die hof omdat jy bang is mense kyk jou snaaks aan nie (v.2). Wees soos Jesus. Selfs sy vyande moes erken: “Meester, ons weet dat U waaragtig is en die weg van God in waarheid leer en U aan niemand steur nie, want U sien nie die persoon van mense aan nie” (Matteus 22:16).
Stuart Olyott is reg: ‘Go with the crowd and you go to hell.’ Daar is baie mense op die breë weg (Matteus 7:13). Moenie partydig wees teen ‘n arm man in die hof nie. Moet hom nie afskryf omdat hy nie kan betaal nie, maar moet hom ook nie bejammer net omdat hy arm is nie. Dié reël geld ook vir die kwota stelsel in ons land. God wil hê ons moet regverdig wees (v.3, Deuteronomium 1:17).
Die Skrif waarsku: “Die vrees vir die mens span ‘n strik; maar hy wat op die HERE vertrou, sal beskut word.” (Spreuke 29:25). Moenie glo die meerderheid se opinie is altyd reg nie. Wees besorgd vir die waarheid en geregtigheid; nie vir populariteit, mense se guns, of groepsdruk nie. Moenie bang wees om ‘nee’ te sê, omdat jy mense se fronse vrees nie.
Dalk stem jy nie saam met die verkeerde nie, maar jy bly stil omdat jy bang is om dom te lyk. Of jy vrees die meerderheid en deel nie die evangelie nie. As jy mense vrees sal jy Jesus verloën soos wat Petrus gedoen het.
‘n Winkel eienaar in Barnstaple, Engeland het op R.C. Chapman gespoeg terwyl hy besig was om te preek. ‘n Tyd later het ‘n ryk familielid vir Chapman kom kuier. Hy wou graag vir hom kruideniers koop. Chapman was dankbaar en het vir die familielid gevra om sy ‘vyand’ (die man wat op hom gespoeg het) se winkel te ondersteun. Die man het so gedoen. Hy was egter haastig en het die kruidenier gevra om die pakkies by Chapman se huis af te laai. Die kruidenier was geskok en gedink daar moet ‘n fout wees. Chapman se familielid het gesê: ‘Chapman het spesifiek gevra ek moet jóú winkel ondersteun.’ Die man het met trane na Chapman toe gekom, sy sonde bely, en in Jesus geglo.[1] Dís die les in v.4-5.
Soos God sý vyande liefhet, moet jy jóú vyande liefhê (v.4-5, Matteus 5:43-48, Romeine 5:8, 10). Liefde is nie maar net ‘n emosie nie, maar loop uit in praktiese dade. Dis so prakties soos om jou vyand se verdwaalde vee terug te bring, of sy oorlaaide pakdier op te help as dit onder ‘n swaar vrag lê en nie kan opstaan nie (v.4-5). Die beste manier om jou vyand te wen is om hom in ‘n vriend te verander.
Hoe kan jý jou vyand liefhê? Doen goed aan hom, seën hom, bid vir hom, gee vir hom kos, groet hom, gee vir hom geskenke, help hom in sy nood (Lukas 6:27-36, Matteus 5:43-48, Romeine 12:20-21). Hoekom moet jy so doen? As jy dít doen sal God jou beloon en sal jy ‘n seun van die Allerhoogste wees (Lukas 6:35). Ongelowiges kan ander liefhê. Maar net ‘n Christen kan opreg sy vyande liefhê. Dis ‘n baie sterk getuienis as jy jou vyande liefhet.
Die bekendste voorbeeld van omkopery in die afgelope jare is seker die Hansie Cronjé skandaal. Die Indiërs het hom betaal om aspris die wedstryd te verloor. Hy is uitgevind en lewenslank uit krieket geskors. God waarsku hierteen (v.8).
Moenie die reg wat die arme toekom verdraai nie. Die hof moenie aspris sy saak uitrek of uitstel om ekstra geld te kry nie (v.6, 3). Die regter moet regverdig en onpartydig wees soos God (vgl. Lukas 18:1-8, Romeine 2:11). Ons mag nie vals klagtes maak, iemand onnodig dagvaar, of ‘n onskuldige en regverdige persoon teregstel nie (soos wat sondaars die onskuldige Jesus gekruisig het). As ons dít doen sal God nié onregverdig wees soos ons nie; Hy sal ons straf (v.7).
Moenie omkoopgeld of omkoopgeskenke aanvaar om die gereg te verdraai nie (v.8). Omkopery laat die beste prokureurs skeef dink, sodat hulle die skuldige vrylaat en die onskuldige veroordeel (v.8). God sien dit en sal hulle straf.
Pasop dan vir omkopery. Moenie vir die verkeersman, prokureur, of polisie geld gee, sodat jy kan vrykom nie. Moenie vir die afrigter of skool geld gee, sodat jou kind in die span kan kom nie. Moenie vir kliënte geskenke gee, sodat jy hulle by ander maatskappye kan wegrokkel nie. Moenie ekstra geld gee sodat jou paspoort gouer kan reg wees nie. Moenie geld gee om inligting oor die vraestel te kry nie. Moenie lui wees en iemand betaal om jou skooltaak te doen nie. Moenie geld betaal om makliker jou lisensie te kry nie. Moenie geld gee, sodat jy makliker verby doeane kan kom nie.
God sien dit alles. Jou sonde sal jou inhaal (Numeri 32:23). As jy met omkopery besig is sal jy probleme in jou huis hê (Spreuke 15:27).
Moenie vreemdelinge onderdruk nie (v.9). God het reeds in die vorige hoofstuk dié opdrag gegee (22:21). Die feit dat hy dit herhaal wys dat God besorg is oor vreemdelinge. Die volk moes onthou hoe húlle in Egipte onderdruk is (v.9).
Michelle werk as ‘n chef in ‘n Chinese restaurant. Chris eet gedurig daar oor etensuur. Hy sien altyd haar silhoeët agter die Chinese blinders. Hy geniet die sig en dink sy is aantreklik. Eendag kom sy uit om vir die bestuurder iets te vra. Chris val amper van sy stoel af. Haar lewende voorkoms is tien keer mooier as haar pragtige silhoeët. Na ‘n jaar ontmoet hy haar. Sy is nog ouliker as wat sy mooi is. Hulle raak vriende en trou uiteindelik.
Moenie vashak by God se silhoeët in die siviele wet nie. Beweeg aan na Jesus in die Nuwe Testament, want in Hóm sien ons meer as net ‘n silhoeët: ons sien God in die beeldskone heerlikheid van sy karakter (Johannes 14:9, 1:18).
Ek het Maandag ‘n debat gekyk tussen twee ateïste en twee Baptiste Christene. Met verwysing na die siviele wet het die ateïste gesê God is immoreel: Hy vereis die doodstraf vir klein misdade, is jaloers, onregverdig, en keur slawerny goed. Ek hoop Eksodus 22:16-23:9 het jou anders oortuig.
[1] Petersen, Robert Chapman, p.147