Galasiërs 5:23
Jerry Bridges is ’n Amerikaanse outeur. Hy het ’n vriend in die vloot wat sy briewe as volg onderteken: ‘Keep tough and tender.’ Dit is wat dit beteken om sagmoedig te wees: ‘tough on ourselves and tender with others.’1 Hoe kan ons hierdie sagmoedigheid in ons lewens toepas?
1. Voorbeelde van sagmoedigheid
Die meeste mans dink sagmoedigheid is ’n vroulike kwaliteit; ’n bewys van swakheid. Volgens hulle is ’n ware man iemand wat baklei, drink, vloek en kyk hoeveel vroue hy in die bed kan kry. As hulle maar net geweet het sagmoedigheid is ware krag. ’n Storie uit my skooldae illustreer dit:
Twee seuns jonger as ek het in ’n geveg betrokke geraak. JJ het voor Michael gaan staan en hom uitgetart. As ek reg onthou, het JJ se vriende toegekyk en hom aangehits. Om te wys dat hy iets is, het JJ Michael met ’n vuishou deur die gesig geslaan. Michael het stilgestaan en nie teruggeslaan nie. Ewe kalm het hy vir JJ aangekyk.
Watter een van hulle was die sterkste. Michael. JJ kon ander mense beheer, maar nie homself nie. Michael het homself beheer. JJ was soos ’n parmantige korporaal in die weermag. Hy wou hê almal moet weet hy is sterk. Maar Michael was innerlik sterk soos ’n generaal wat homself nie hoef te bewys nie.
Die wyse man sê: “’n Geduldige mens is beter as ’n held, en wie sy gees beheers, is beter as iemand wat ’n stad inneem.” (Spr. 16:32). “’n Stad wat deurbreek is, sonder ’n stadsmuur, so is iemand sonder selfbeheersing.” (Spr. 25:28).
Sagmoedige matigheid (Gk. prautēs) is nie swakheid nie, maar ‘gentle-strength’.2 Sagmoedigheid is soos ’n blouwalvis of ’n reuse olifantbul: hulle is sagmoedig, want hulle weet hulle is die grootste diere in die see en op land. ’n Sagmoedige mens is soos ’n gimnas wat sy krag beheer en dit elegant laat lyk.
Party mense dink sagmoedigheid is ’n natuurlike kwaliteit volgens iemand se temperament. D.A. Carson sê: ‘Some people are just naturally nice and easy-going; but then again, so are some dogs.’3 Moenie ’n stil persoonlikheid met sagmoedigheid verwar nie; dit is nie dieselfde nie. Jakob was ’n stil mens (Gen. 25:27), maar hy was nie sagmoedig nie. In Genesis 27 het hy sy broer bedrieg en in Genesis 31 het hy rusie met sy oom opgetel. Hy was alles behalwe sagmoedig.
Sagmoedigheid is meer as bloot uiterlik. Dit is ’n bonatuurlike innerlike kwaliteit van die Gees waardeur iemand sy gedagtes, emosies, reaksies, tong en homself beheer (v.23). Hy sê nie wat hy wil nie, maar dink voor hy reageer (Spr. 15:28, 29:11). Hy luister gou, word stadig kwaad en dink mooi wat hy wil sê (Jak. 1:19-20). Dit beteken nie hy is stil nie, maar hy soek liewer geleenthede om ander te bemoedig en hulle op te bou (1Tess. 5:11).
Die sagmoedige man het sy vrou lief en tree nie hard teenoor haar op nie—hy is ’n gentleman (Kol. 3:19). Hy vloek sy vrou nie en skreeu nie op haar nie. Hy probeer Spr. 15:1, 4 toepas: “’n Sagte antwoord keer woede weg, maar ’n krenkende woord laat toorn opvlam... Kalmte van die tong is ’n boom van lewe, maar verdorwenheid daarvan breek die gees.”
Sy sagmoedigheid stop nie by woorde nie. Hy weet dit is moontlik om saggies te praat sonder dat jy sagmoedig is. Sigem het saggies met Dina gepraat, nadat hy haar verkrag het (Gen. 34:2-3)! ’n Sagmoedige man praat nie net mooi nie, maar hy tree sagmoedig op. Hy weet sy vrou is fisiek en emosioneel swakker as hy, daarom hanteer hy haar sagkuns en met liefde (1Pet. 3:7).
’n Sagmoedige vrou is nie luidrugtig of bombasties nie. Sy dra nie die broek of gaan haar man teë nie. Sy skreeu en skel nie soos ’n heks nie. Sy is saggeaard, rustig, matig, vredevol, stil en kalm. 1Pet. 3:4 beskryf haar karakter as “die onverganklike skoonheid van ’n saggeaarde en rustige gees, wat in God se oë baie kosbaar is.” Haar onderdanigheid openbaar ’n sterk eerder as ’n swak karakter: “So het ook die heilige vroue wat op God gehoop het, hulleself immers destyds versier deur aan hulle eie mans onderdanig te wees—soos Sara aan Abraham gehoorsaam was, toe sy hom as ‘heer’ aangespreek het. Julle het haar dogters geword, as julle doen wat goed is, en julle nie deur enige dreigement laat afskrik nie.” (1Pet. 3:5-6).
Ek ken so iemand. Sy en haar man is in ’n Pinksterkerk, alhoewel hulle van gereformeerde waarhede oortuig is. Sy wil graag in ’n reformatoriese gemeente wees, maar haar man sê hulle moet vasstaan en ’n verskil probeer maak. Sy ondersteun hom ten volle en sê: ‘My man is reg.’
Sagmoedige ouers breek hulle kinders nie af of skreeu op hulle nie. Hulle is aan Ef. 4:29 en Kol. 3:21 gehoorsaam: “Nie ’n enkele afbrekende woord moet uit julle mond kom nie, maar eerder ’n woord wat goed is vir noodsaaklike opbou, sodat dit voordeel mag bring vir diegene wat dit hoor... Vaders, julle moenie julle kinders treiter, sodat hulle moedeloos word nie.”
Ek ken ’n ma wat dit so doen. As haar kinders sondig, hurk sy langs hulle en sê saggies: ‘Mamma het mooi vir jou gesê jy moet dit nie doen nie. Nou gaan ek jou moet tugtig.’ Sy vat die kind eenkant toe, tugtig hom, troos hom en laat hom verder speel.
’n Sagmoedige kerkleier verloor nie sy humeur nie. Hy is nie hard op mense nie. Hy is nie soos die herders in Eseg. 34:4 nie: “Dié wat swak is, het julle nie laat sterk word nie, en die siekes het julle nie gesond gemaak nie; dié met gebreekte bene het julle nie verbind nie; dié wat verstrooi is, het julle nie teruggebring nie, en dié wat weggeraak het, het julle nie gesoek nie, maar met mag en geweld het julle oor hulle regeer.”
Bybelse kerkleiers is sagmoedig en vredeliewend; hulle het ’n matige karakter (1Tim. 3:3). Hulle kennis van hulle eie swakheid en sonde maak hulle sagmoedig: “Broers, as iemand deur een of ander sonde oorval word, moet julle wat met die Gees vervul is, so iemand in ’n gees van sagmoedigheid reghelp; maar let op jouself, dat ook jy nie versoek word nie... Hy kan deernis hê met dié wat in onkunde dwaal, aangesien hy self ook aan swakheid blootgestel is.” (Gal. 6:1, Heb. 5:2).
’n Sagmoedige kerkleier lei en bemoedig die gemeente soos ’n pa, maar werk saggies en teer met hulle soos ’n ma (1Tess. 2:7, 11-12). Hy kan mense streng bestraf (2Kor. 13:2-4), maar verkies om soos Christus saggies te werk: “Wat verkies julle? Dat ek met ’n slaanstok na julle kom, of in liefde en ’n gees van sagmoedigheid?” (1Kor. 4:21). “Ek self, Paulus—wat glo bedees is wanneer ek by julle teenwoordig is, maar ewe manhaftig teenoor julle wanneer ek afwesig is—doen ’n ernstige beroep op julle, met die sagmoedigheid en vriendelikheid van Christus.” (2Kor. 10:1).
’n Sagmoedige kerkleier weet kras woorde bereik selde iets; dit sit mense op die agtervoet en aan die verdedig, terwyl ’n sagmoedige gees berge versit. Salomo sê: “Wie wys van hart is, word verstandig genoem, en soetheid van lippe bevorder onderrig... Vriendelike woorde is ’n heuningkoek wat oorloop—soet vir die keel en helend vir die gebeente... Met geduld word ’n aanvoerder oorreed, en ’n sagte tong breek gebeentes.” (Spr. 16:21, 24, 25:15).
’n Sagmoedige kerkleier bou mense op en breek hulle nie af nie (2Kor. 10:8, 13:10). Hy neem Paulus se woorde ter harte: “’n Dienskneg van die Here moenie rusie maak nie, maar vriendelik wees teenoor almal, bekwaam om te onderrig, geduldig, iemand wat teenstanders met sagtheid teregwys. Miskien mag God hulle tot bekering bring, sodat hulle die waarheid kan ken, en hulle tot hulle sinne laat kom—vry van die strik van die Duiwel, deur wie hulle gevange gehou word om te doen wat hy wil hê.” (2Tim. 2:24-26).
’n Sagmoedige sakeman staan nie op vir sy regte nie. Hy trap nie op ander mense om bo uit te kom nie (Matt. 20:25). Hy sê nie: ‘Oorlewing van die sterkstes! As ek nie vir myself opstaan nie, sal niemand nie. As ek hulle toelaat, los hulle my met niks. Daarom gryp ek wat ek kan.’
Die sagmoedige sakeman dien ander en gaan hulle voor in eerbetoning (Matt. 20:26-28, Rom. 12:10). Hy is nie bekommerd oor geld en besittings nie, maar weet in Christus behoort alles aan ons (1Kor. 3:21-23). Hy vlug van geldgierigheid en jaag sagmoedigheid na (1Tim. 6:11). Hy glo Jesus se woorde: “Gelukkig is die sagmoediges, want hulle sal die aarde erf.” (Matt. 5:5, vgl. Ps. 37:11).
Die sagmoedige mens weet hy verdien niks nie—alles is genade (1Kor. 4:7). Daarom verdedig hy nie sy eie eer nie. As die sagmoedigste mens op aarde het Moses nie vir sy regte opgestaan toe sy broer en suster hom kritiseer nie (Num. 12:1-3). Maar toe die Israeliete God se eer deur die modder sleep, toe verteer Moses se ywer hom (Eks. 32:19).
Iemand het dit van John MacArthur gesê: ‘He is much nicer in person than he is in the pulpit.’ Iemand wat vir MacArthur ontmoet het, het vir my gesê: ‘Hy is baie nederig en vriendelik.’ Maar in die kansel staan hy vreesloos op vir die waarheid.
2. ’n Patroon vir sagmoedigheid
Meer as enigiemand het Jesus vir God se eer opgestaan. Daarom dat Hy die skelm verkoopsmanne met ’n sweep uit die tempel gedryf het. Daardeur het Hy die Skrif vervul: “Die hartstog vir u huis sal My verteer.” (Joh. 2:17). Rom. 15:3 sê: “Christus het tog ook nie Homself behaag nie, maar, soos daar geskryf staan: ‘Die beledigings van hulle wat U beledig, het My getref.’ ”
So ernstig was Jesus oor God se eer, Hy sou liewer ’n grudood vir sondaars sterf as om te sien hoe hulle God se heilige wet verder vertrap: “Ter wille van sy geregtigheid, het die Here behae daarin om sy wet as groot en glorieryk te laat geld.” (Jes. 42:21).
Kan jy sien sagmoedigheid beteken nie kompromie nie? ’n Sagmoedige mens bewaar nie die vrede nie ten alle koste nie, maar sê: ‘Peace if possible; truth at any cost.’ Jesus het so gelewe. As die sagmoedige Lam het Hy vir ander se sondes gesterf en as die Leeu brul Hy teen alles wat onheilig is (Spr. 28:1, Op. 5:5-6). Sagmoedig het Hy op ’n donkie in Jerusalem ingekom om sondaars te red (Matt. 21:5). In Op. 19:11-16 sit Hy vol wraak op ’n wit perd om sy vyande te vernietig. Hy is die almagtige Skepper (Jes. 40:12-17), maar dra die lammers saggies teen sy bors (Jes. 40:11). In sagmoedigheid buig Hy Hom neer, tel ons uit die stof op en laat ons saam met die prinse van sy volk sit (Ps. 113:78). Sagmoedig het Hy Hom tot Dawid neergebuig en van ’n skaapwagter ’n koning gemaak (Ps. 78:70-71). Daarom dat Dawid sê: “...your gentleness made me great.” (Ps. 18:35, ESV, Heb. anvah).
Laat siekte, ouderdom of ’n ander beproewing jou in die stof lê? Staan jy op moedverloor se vlakte en weet nie watter kant toe nie? Slaan die duiwel en sonde jou teen die grond? Die sagmoedige God sê:
“‘Troos, troos my volk!’ sê julle God. ‘Praat mooi met Jerusalem! Roep haar toe dat haar gedwonge arbeid voltooi is, dat haar skuld afbetaal is!” (Jes. 40:1-2).
“Daarom, kyk, Ek gaan haar oorhaal, haar na die woestyn laat gaan, en mooi met haar praat.” (Hos. 2:14).
“’n Geknakte riet sal Hy nie afbreek nie, en ’n rokende lamppit sal Hy nie uitdoof nie, totdat Hy die reg laat seëvier.” (Matt. 12:20).
“Kom na My toe, almal wat vermoeid en swaar belas is, en Ek sal julle rus gee. Neem my juk op julle, en leer van My, omdat Ek sagmoedig en nederig van hart is, en julle sal rus vind vir julle gemoed.” (Matt. 11:28-29).
Die kerkvader Augustinus sê: ‘Christ does not bid us...learn of him to work miracles, to open the eyes of the blind, to raise the dead, but he would have us learn of him to be meek.’4
Is jy sagmoedig soos Jesus? Dan sal jy nie sê: ‘Ek wens so-en-so kon hierdie preek hoor en meer sagmoedig wees.’ Sien jou eie sonde raak, verneder jou onder Woord en ontvang dit in ’n sagmoedige hart: “ontvang met sagmoedigheid die ingeplante woord, wat in staat is om julle siele te red.” (Jak. 1:21, Ou Vertaling). Wie die Bybel so ontvang, leer die volgende oor sagmoedigheid:
“Beklee julle dan, as uitverkorenes van God, heiliges en geliefdes, met innerlike ontferming, goedertierenheid, nederigheid, sagmoedigheid, lankmoedigheid. Verdra mekaar en vergewe mekaar as die een teen die ander ’n klag het; soos Christus julle vergeef het, so moet julle ook doen.” (Kol. 3:12-13).
“[laat ons leer] om niemand te belaster nie, nie strydlustig te wees nie, vriendelik te wees en aan alle mense alle sagmoedigheid te bewys. Want ons was ook vroeër onverstandig, ongehoorsaam, op ’n dwaalweg, verslaaf aan allerhande begeerlikhede en singenot; ons het in boosheid en afguns gelewe; ons was haatlik en het mekaar gehaat.” (Tit. 3:2-3).
“Wie is wys en verstandig onder julle? Laat hom uit sy goeie lewenswandel sy werke in sagmoedige wysheid toon.” (Jak. 3:13).
“Maar heilig die Here God in julle harte en wees altyd bereid om verantwoording te doen aan elkeen wat van julle rekenskap eis omtrent die hoop wat in julle is, met sagmoedigheid en vrees” (1Pet. 3:15).
My pa is ’n toonbeeld van die laaste vers. Hy soek nie rusie met ongelowiges nie, maar is vriendelik, sagmoedig en geduldig wanneer hy die evangelie deel. Oor die afgelope vier jaar het hy gereeld verby ’n Russiese dokter se huis gestap. Hy het die man vriendelik gegroet en later met hom begin gesels. ’n Paar maande gelede toe vat hy ’n Russiese traktaatjie saam. ’n Week later toe loop my pa die dokter se vrou en haar vriendin op die strand raak. ‘My man is baie beïndruk met die pamflet wat jy hom gegee het,’ het sy gesê. ‘Het jy dalk een vir ons ook?’
As almal van ons sagmoedig met ongelowiges omgaan, sal hulle vra: hoekom is julle anders? Wees gereed met ’n antwoord: ‘Ons het ’n ver pad om te gaan, maar die Heilige Gees maak ons al hoe meer sagmoedig soos Jesus. Kan ek jou van Hom vertel?’
1 Jerry Bridges, The Practice of Godliness (Colorado Springs, Colorado: NavPress, 2001), 187.
2 https://biblehub.com/greek/4240.htm
3 D.A. Carson, The Sermon on the Mount (Carlisle, Cumbria: Paternoster Press, 1998 [1978]), 22-3.
4 Thomas Watson, The Beatitudes (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1971 [1660]), 114.