Lukas 13:18-21
In 1886 het John Pemberton Coca-Cola begin. In die eerste jaar het hy nege glase per dag verkoop.1 Vandag word om en by 2 miljard Coke’s per dag verkoop.2 Net so het die koninkryk van God klein begin. Vandag lê dit oor die wêreld versprei. Ons sien dit in twee gelykenisse:
1. Die gelykenis van die mosterdsaad (v.18-19)
Die koninkryk van God is soos ’n mosterdsaad (v.18-19). In Jesus se tyd was dit die kleinste van alle sade wat Israel se boere in hulle landerye kon plant (v.19, Matt. 13:31-32, Mark. 4:31-32, Gk. gē). Eintlik was dit in Jesus se tyd die kleinste saad op aarde. Vandag is juweel orgidee se sade heelwat kleiner, nadat verskeie variante daarvan sedert die 1ste eeu n.C. ontwikkel het.3 Maar in Jesus se tyd was mosterdsade die kleinste. Dit is 1 mm in deursnee en kan groei tot ’n plant wat 3.6 m hoog is.4 Dit is so groot soos ’n klein boom (v.19, Matt. 13:32, Mark. 4:32).5 Die voëls sit graag op die plant se takke om die sade te eet (v.19). Die Grieks sê letterlik dat hulle tent opslaan (kataskēnoō).
Wat beteken die gelykenis? Die koninkryk van God was klein toe Jesus opvaar hemel toe. Daar was 120 dissipels in Jerusalem en oor die 500 in Galilea (Hand. 1:15, 1Kor. 15:6). Daarna het die koninkryk met reuse spronge vooruit gegaan; tienduisende het tot bekering gekom (Hand. 2:41, 2:47, 4:4, 5:14, 6:1, 7, 8:12, 9:31, 35, 42, 11:21, 24, 12:24, 13:49, 14:1, 21, 16:5, 17:4, 12, 18:8, 19:10, 20). Baie voëls het op die mosterdplant kom sit; baie mense het na die koninkryk van God tuisgekom (v.19). Teen 313 n.C. het Christenskap die Romeinse Ryk gedomineer.6 Een geskiedkundige reken dat daar binne die eerste 250 jaar 500 000 bekerings per generasie was.7 Dit werk uit op 3 miljoen Christene uit ’n wêreldbevolking van omtrent 60 miljoen.8
In die daaropvolgende eeue het dwaling die kerk van binne vergifting, terwyl Islam dit van buite bedreig het.9 Met die hervorming het die evangelie soos ’n Australiese bosbrand deur die Europese vasteland en Brittanje versprei.10 Daarna het verdere hervorming deur die Puriteine en Skotse Covenanters plaasgevind.11 In die 1700’s was daar evangeliese herlewings in Brittanje en Amerika onder George Whitefield, die Wesley broers en Jonathan Edwards.12 Tussen 1790-1820 was daar verdere herlewings met tienduisende bekerings in Amerika.13 Die einde van die 1700’s het die moderne sendingbeweging ingelei. Die evangelie het na alle kontinente en verskeie lande toe versprei.14 In die negetiende eeu het duisende mense onder evangeliste soos D.L. Moody en Charles Spurgeon tot bekering gekom.15 Vandag word Jesus oor die hele aarde aanbid:
“Mag, van waar die son opkom tot waar dit ondergaan, die Naam van die Here geloof word.” (Ps. 113:3).16
“ ‘Immers, van waar die son opkom tot waar hy ondergaan, is my Naam groot onder die nasies en op elke plek word reukwerk en ’n rein offer aangebied vir my Naam, want my Naam is groot onder die nasies,’ sê die Here, Heerser oor alle magte.” (Mal. 1:11).
Sowat 31% of 2.3 miljard van die aarde se bevolking bely dat hulle Jesus ken.17 Ongelukkig is slegs 660 miljoen hiervan evangelies.18 Die res is Katoliek of Ortodoks: hulle ontken verlossing is uit genade alleen, deur geloof alleen, in Christus alleen, volgens die Bybel alleen, tot verheerliking van God alleen.
660 Miljoen is baie mense, maar daar is ruimte vir die mosterdplant om te groei en ’n tuiste vir baie te word. In Christus, wat die nageslag van Abraham is, sal al die geslagte van die aarde geseën word (Gen. 12:3, Gal. 3:14, 16). Die nasies behoort aan Hom—hulle sal voor Hom buig en Hom aanbid (Ps. 2:8, 22:28-29, 67:4, 72:11, 19, 86:9, 102:16, 23, Dan. 7:13-14, Jes. 2:2-4, 11:9-10, 45:22-23, 60:3, 66:18). Sy koninkryk sal die hele aarde vul (Dan. 2:35, 44).
Daar lê nog baie werk voor. As ons ons lig onder ’n emmer wegsteek, sal die Here dit uitdoof. Hy sal ons kandelaar verwyder (Op. 2:5). ’n Gemeente wat nalaat om die evangelie te versprei, het nie bestaansreg nie. Jesus het ons beveel om dissipels van die nasies te maak (Matt. 28:19-20). As ons enigste doel was om te preek en te sing, sou ons dadelik hemel toe gaan, want daar gebeur dit perfek. Ons taak is om bekering en vergifnis onder die nasies te verkondig (24:47-48). Ons kan dit nie in eie krag doen nie, maar benodig die krag van Christus deur die Heilige Gees (24:49, Matt. 28:20, Hand. 1:8, 4:31). Hoe ontvang ons sy krag? Ons moet daarvoor bid en vra dat die koninkryk versprei (Matt. 6:10, Hand. 4:29-30). Dit is hoekom ons gemeente op Woensdae, asook voor elke erediens ’n biduur het. Dit is hoekom ons elke Sondag ’n sendinggebed tydens die oggenddiens het.
Bid saam vir die verspreiding van die evangelie deur die prediking, evangelisasie en sending (Ef. 6:19-20, Kol. 4:3-4, 2Tess. 3:1). Bevorder die evangelie deur ’n traktaatjie vir die karwag of petroljoggie te gee; deur jou bure en kollegas te bevriend, sodat jy die evangelie met hulle kan deel. Dra finansieel by vir sending (Rom. 15:24, Fil. 4:15). Die Here sal die gelowige en gemeente wat so bydra, seën, versorg en beloon (Fil. 4:16-19, Ps. 67:2-6).
Waarvoor dra ons by? Ons gee nie ons geld om lopende water, groentetuine en weeshuise vir die nasies te gee nie. Dit is nie hulle grootste behoefte nie. Nie dat hierdie dinge onnodig is nie, maar dit is bysake. Ongelowiges kan dit ook doen. Meer as enigiets benodig die nasies die goeie nuus van verlossing deur Jesus Christus. Dit is waarvoor ons wil bid, sendelinge uitstuur en bydra (Rom. 10:13-17, 3Joh. 6-8).
Vir die mosterdplant om te groei, bid ons ook vir herlewing (Luk. 11:13, Ef. 3:16-19). Tydens ’n herlewing groei die plant eksponensieel. Die ou Metodiste in Amerika is ’n voorbeeld hiervan. Tussen 1773-1884 het hulle met 1400% gegroei. Dit is ses keer die bevolkingsaanwas!19 Martyn Lloyd-Jones is reg: ‘When God acts, he can do more in a minute than man with his organising can do in fifty years.’20 Met menslike organisasie verwys Lloyd-Jones na ‘revival meetings’ waar iemand ’n tent opslaan, die evangelie preek, mense deur ’n ‘altar call’ navore roep, hulle lei om ’n sondaarsgebed te bid, en hulle van weergeboorte verseker.
Dit gebeur nie in ’n ware herlewing nie. In ’n ware herlewing onderbreek die hoorders die prediker: “Toe hulle dit hoor, is hulle diep in die hart getref en het vir Petrus en die ander apostels gevra: ‘Wat moet ons doen, broers?’ ” (Hand. 2:37). ’n Sendeling in die Kongo het dit beleef. Vir jare het hy sy hoorders met ’n ‘altar call’ navore genooi om die Here te volg. Daar was geen reaksie nie. Toe die Here hulle met ’n herlewing besoek, het die mense spontaan navore gekom en gevra hulle wil gered word.21 Onder Jonathan Edwards se prediking in Enfield, New England, het die mense uitgeroep: ‘Ek is verlore!... Ek gaan hel toe!... Wat moet ek doen om gered te word?...’22
In ’n ware herlewing is sielkundige manipulasie afwesig. Dit werk nie soos by een begrafnisdiens in Nelspruit nie. Die prediker se uitnodiging was langer as die preek en het vir 45 minute aangehou. Dit gebeur in baie kerke. Musiek speel saggies in die agtergrond, terwyl die prediker aanhoudend sê: ‘As jy nie vandag uitkom nie, is jy dalk vir ewig verlore!’ Die prediker speel op mense se gevoelens. Soms reël hy vooraf met ’n paar mense: ‘Kom uit as ek die uitnodiging maak, sodat ander makliker kan volg.’ Ek is daarvoor te vinde dat ons die evangelie met dringendheid en erns verkondig. Maar ons het nie ‘altar calls’ nodig nie. Weergeboorte is ’n soewereine wonderwerk van God: Hy red wie Hy wil, waar Hy wil, soos Hy wil, wanneer Hy wil (Joh. 3:8, 6:44, 65, Hand. 16:14). As die Here wil, kan Hy iemand deur ’n ‘altar call’ red. Maar nêrens het Jesus en die apostels so gewerk nie. ‘Altar calls’ staan nie in die Bybel nie. In die meeste gevalle is dit die werk van mense. En waar mense werk, is die resultate tydelik en val baie weg.23 In sulke gevalle groei ’n gemeente se lidmaattal drasties, maar as opgewondheid oorwaai, sit jy met ’n handjievol in die kerk. Waar God mense se harte verander, dra hulle met volharding vrug (8:15). Hy wat die goeie werk in hulle begin het, voer dit deur (Fil. 1:6, 1Thess. 5:23-24, Jud. 1:1, 24).
Laat ons met geloof vir herlewing bid (Jak. 1:6-8). Al antwoord die Here nie in ons leeftyd nie, sal Hy mettertyd deurkom en alle verwagtinge oortref. Die koninkryk sal uitbrei (v.18-19). Volke sal in een oomblik tot bekering kom (Jesaja 60, 66:8). Dit wat nou dood lyk, sal lewe; dit wat as ’n klein stroompie begin het, sal in ’n magtige lewegewende rivier verander (Esegiël 37, 47). Israel en die nasies sal saam die Here dien (Sag. 8:4-6, 22-23, Rom. 11:12, 15). ’n Getal wat geen mens kan tel nie, moet gered word (Op. 7:9).
2. Die gelykenis van die suurdeeg (v.20-21)
Jesus vertel twee gelykenisse om sy punt te illustreer. Die twee gelykenisse is soos twee getuies in die hof en bevestig dat die koninkryk baie sal groei (v.18-21). Daar is nie sprake dat die kerk voor Jesus se wederkoms sal uitsterf nie.24 Inteendeel, die kerk is soos ’n bietjie suurdeeg wat die hele deeg deursuur (v.20-21). In Jesus se tyd kon jy nie droë gis by die winkel koop nie. Jy moes jou eie suurdeeg maak deur ’n stukkie deeg af te knyp as jy brood bak, en dit dan in droë meel te los om te gis. As jy weer brood bak, moes jy die stukkie gegiste deeg in die mengsel inwerk. Die suurdeeg sou die hele deeg laat rys.25
Wat beteken die gelykenis? Soos die mosterdsaad het die koninkryk klein begin en groot geword (v.18-19); soos suurdeeg beïnvloed die koninkryk alles (v.20-21). Soms voel dit nie of die evangelie ’n impak maak nie, maar dit doen. Johannes Calvyn se bediening wys dit. Vir baie jare het hy in Geneve, Switserland gearbei. Sy sistematiese prediking deur boeke van die Bybel het die stad hervorm en gelei tot wet en orde, die bekamping van misdaad, ’n hoë kwaliteit hospitaal, ’n skuilplek vir haweloses, die versorging van ou mense en armes, werk vir die werkloses. Oor ’n tydperk van sewe jaar (1555-62) het Calvyn meer as 140 predikers na verskeie dele van die wêreld toe gestuur.26 Volgens Time in 2009 is Calvyn se lering onder die top tien positiewe invloede wat die hedendaagse wêreld verander het.27
Die evangelie doen dit van die begin af. Dit het as ’n stukkie suurdeeg begin wat die wêreld en geskiedenis beïnvloed het (v.21).28 Waar Bybelse Christenskap ’n sterk invloed het, word mense met respek behandel: ongebore babas word nie vermoor nie; mense word nie soos diere geslag nie (Gen. 1:26-27). Onder die invloed van die evangelie is seksuele moraliteit hoog (Matt. 19:4-6, Heb. 13:4). Daar is respek vir vroue (1Pet. 3:7), sorg vir siek mense en armes (Matt. 25:35-40, Jak. 1:27). Mense werk hard met die gevolg dat die ekonomie sterk is (Eks. 20:9, 2Tess. 3:6-15). Kinders word goed opgevoed en respekteer ou mense (Eks. 20:12, Lev. 19:32, Ef. 6:4, Spreuke). Die regering onderdruk nie die mense nie en daar is politieke vryheid (1Tim. 2:1-7).29
Waar ’n herlewing plaasvind, neem hierdie invloed toe. Dit is asof die brood oor die pan se kante klim. Die evangelie se effek op die samelewing is onmiskenbaar. In 1859 het die herlewing in Noord-Ierland die drankbedryf laat sink.30 Een kroeg-eienaar het baie kliënte verloor. Toe niemand op ’n gegewe Sondag opdaag nie, is hy kerk toe met die gedagte: ‘Wat is hierdie onsin?’ Die Here het hom gered en ’n evangelie-prediker gemaak.31
Ons benodig nie spesiale programme of vermaaklikheid om mense te bereik nie. Ons benodig die Heilige Gees, gebed, die Woord van God, die gebruik van ons geestelike gawes, evangelisasie, sending en ’n heilig lewenswandel. Waar die Gees van die Here werk, sal mense uit nuuskierigheid kom en gered word (Hand. 2:6, 41).
Is jy deel van hierdie koninkryk? Moenie van buite af inkyk nie. Vra die Heilige Gees om jou te wederbaar. Hoe anders sal jy die koninkryk ingaan? “Jesus het hom geantwoord: ‘Amen, amen, Ek sê vir jou: As iemand nie van bo gebore word nie, kan hy die koninkryk van God nie sien nie.’ ... Jesus antwoord: ‘Amen, amen, Ek sê vir jou: As iemand nie uit water én Gees gebore word nie, kan hy die koninkryk van God nie binnegaan nie.” (Joh. 3:3, 5). Net deur die bloed van Jesus kan jy aan die koninkryk deel kry: “God het ons uit die mag van die duisternis gered,
en verplaas na die koninkryk van sy geliefde Seun—deur wie ons bevryding, die vergifnis van sondes ontvang het.” (Kol. 1:13-14).
Wurm jouself deur die ingang van die koninkryk (v.24). Moenie rus totdat jy in is nie. Sodra jy in is, sal jy ander van hierdie heerlike koninkryk vertel (Ps. 145:11-13). Jy sal by hulle pleit om voor die koning te buig en sê dat die koninkryke van die wêreld aan Hom behoort (Ps. 2:10-12, Jes. 52:7-10, Matt. 28:18, 1Kor. 15:24-28, Op. 11:15). Jy sal dit met erns doen, omdat jy weet: as iemand hom nie aan die Koning onderwerp nie, sal hy gestraf word (Ps. 2:9, 2Tess. 1:7-9); wie voor die Koning buig, sal geseën word en die Koning met sy eie oë sien (Ps. 2:12b, Jes. 33:17, 2Tess. 1:10).
Moenie moedeloos raak as jy Hom nog nie sien nie. Moenie verskrik wees, omdat die kerklike situasie beroerd lyk nie. Moenie wanhopig wees, omdat Bybelse Christenskap klein lyk nie (Sag. 4:10). Die koninkryk sal groei (v.18-21). “...daar is vir die Here geen beperking om deur baie of deur min te verlos nie.” (1Sam. 14:6). Deur een man (Paulus) het God die Romeinse Ryk op sy kop gekeer. Deur een man (Martin Luther) het God die hervorming begin. Een man en God is ’n meerderheid. Eintlik benodig Hy nie eers die man nie.
1 https://www.coca-colacompany.com/company/history/the-birth-of-a-refreshing-idea
2 https://www.coca-cola.co.uk/our-business/faqs/how-many-cans-of-coca-cola-are-sold-worldwide-in-a-day
3 https://answersingenesis.org/bible-questions/are-mustard-seeds-the-smallest-or-was-jesus-wrong/
4 Leon Morris, Tyndale New Testament Commentaries: Luke (Nottingham, England: Inter-Varsity Press, 1974, 1988), 242
5 Deur die mosterdplant ’n boom te noem, hak Jesus in by die profete wat koninkryke met bome vergelyk het (Esegiël 17, 31, Daniël 4).
6 John Jefferson Davis, Christ’s Victorious Kingdom: Postmillennialism Reconsidered (Laurel, MS: Audubon Press, 2006 [1986]), 68-9
7 Ibid.
8 https://www.worldhistory.org/article/1737/constantines-conversion-to-christianity/
9 N.R. Needham, 2000 Years of Christ’s Power: Part 2 (London: Grace Publications Trust, 2000)
10 N.R. Needham, 2000 Years of Christ’s Power: Part 3 (London: Grace Publications Trust, 2004)
11 Nick Needham, 2000 Years of Christ’s Power: Vol. 4 (Fearn, Ross-shire: Christian Focus Publications, 2016), 175-444 en John Howie, The Scots Worthies (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1995 [1870])
12 S.M. Houghton, Scetches from Church History (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1980), 178-201
13 Iain Murray, Revival & Revivalism (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1994), 113-42
14 Houghton, ibid., 202-7
15 Ibid., 220, 228-31
16 Aanhalings uit die 2020 vertaling
17 https://www.pewresearch.org/fact-tank/2019/04/01/the-countries-with-the-10-largest-christian-populations-and-the-10-largest-muslim-populations/ en https://www.pewresearch.org/fact-tank/2017/04/05/christians-remain-worlds-largest-religious-group-but-they-are-declining-in-europe/
18 https://evangelicalfocus.com/print/5119/660-million-evangelicals-in-the-world en https://www.pewresearch.org/religion/2011/12/19/global-christianity-exec/
19 Murray, Revival, 73-4
20 Martyn Lloyd-Jones, Revival (Wheaton, Illinois: Crossway, 1987), 122
21 Ibid., 106-7
22 Iain Murray, Jonathan Edwards: A New Biography (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1987), 169
23 Murray, Revival, 367-8
24 William Hendriksen, More Than Conquerors (Grand Rapids, Michigan: Baker Book House, 1939, 1967), 157, 178
25 https://www.internationalstandardbible.com/L/leaven.html
26 Joel R. Beeke, Living for God’s Glory: An Introduction to Calvinism (Orlando, Florida: Reformation Trust Publishing, 2008), 280
27 http://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1884779_1884782_1884760,00.html
28 Alvin J. Schmidt, How Christianity Changed the World (Grand Rapids, Michigan: Zondervan, 2001, 2004)
29 Loraine Boettner, The Reformed Doctrine of Predestination (Grand Rapids, Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 1932, 1936), 383-4
30 Iain Murray, Pentecost—Today? (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1998), 182
31 Lloyd-Jones, Revival, 209-10