Johannes 14:17 & 23
’n Puriteinse gebed lui:
O Holy Spirit,
As the sun is full of light,
the ocean full of water,
Heaven full of glory,
so may my heart be full of Thee.1
Mag dit aan die einde van hierdie boodskap die gebed van ons almal se harte wees.
1. Hy leer ons die waarheid (v.17a)
Jesus sou binnekort na sy Vader toe terugkeer (v.28, 13:3). Hy sou die Vader vra om ’n ander Trooster na die dissipels te stuur (v.16). Wie is die ander Trooster? Die Gees van die waarheid (v.17). Jesus noem Hom so, omdat die Gees die waarheid is en van Christus as die waarheid getuig (v.6, 1Joh. 5:6). Hy het hierdie waarheid aangaande Christus vir die apostels gegee om neer te skryf (16:13-15). Hy sou toesien dat hulle getuienis waar is en dat hulle niks aan Jesus toeskryf wat Hy nie gesê of gedoen het nie (v.26, 15:26-27). Volgens ongelowiges en liberales soos Dan Brown, Islam en Bart Ehrman verdraai die vier Evangelies Jesus se woorde en dade—die oorspronklike getuienisse het weggeraak. Dan Brown reken dat gnostiese geskrifte soos die evangelie van Thomas nader aan die waarheid is, naamlik dat Jesus saam met Maria Magdalena Indië toe is waar hulle getrou en kinders gehad het.
Dit is onsin. Die Gees van die waarheid het die apostels gelei om die waarheid aangaande Jesus op skrif te stel (v.17, 16:13-15). Dieselfde Gees oortuig ons van die waarheid van hulle getuienis (16:13, 1Joh. 4:6, 5:10). Hy open ons ore om verby die menslike skrywer of prediker te hoor. Ons hoor Christus se stem in die Bybel en weet dit is die Woord van God (10:3-4, 1Tess. 2:13, Op. 2:29). Die Gees se getuienis deur die Woord is genoeg. Ons benodig nie wonderwerke, filosofie, argeologie, of iets anders om te weet die Bybel se getuienis van Jesus is waar nie: “As hulle na Moses en die Profete nie luister nie, sal hulle selfs as iemand uit die dood opstaan, nie oortuig word nie.” (Luk. 16:31).2 Die waarheid en krag van God se Woord lê in homself opgesluit (17:17, Heb. 4:12). Die Gees van die waarheid in elke gelowige sê dit vir hom. Hy leer ons die waarheid en bevry ons van die duiwel, die wêreld en sonde se leuens. Wie die Woord die meeste in sy hart bêre, is die volste van die Gees, onderskei die beste, en val die minste vir die duiwel se leuens (8:44, Kol. 3:16, Ef. 5:18). Dit verduidelik hoekom die wêreld onbewus is dat die duiwel hulle beheer: die Gees van die waarheid is nie in hulle nie. Hulle kan Hom nie ontvang nie, omdat hulle Hom nie sien en ken nie (v.17). Hulle lewe volgens hulle sintuie en ontken alles wat hulle sintuie nie kan waarneem nie. Party van hulle glo in die onsigbare, maar doen dit op grond van sigbare manifestasies, stemme wat hulle hoor, of omdat hulle hoendervleis kry. Hulle glo nie in God se onsigbare Gees nie en aanvaar nie sy getuienis aangaande Christus nie (v.17). Party sal sê hulle glo in die Gees, maar hulle glo in sy wonders eerder as in Hom. Hulle begeer sy krag eerder as sy Persoon: “Toe Simon sien dat die Gees deur die handoplegging van die apostels geskenk word, het hy hulle geld aangebied, met die woorde: ‘Gee vir my ook hierdie mag, sodat elkeen vir wie ek die hande oplê, die Heilige Gees ontvang.’ ” (Hand. 8:18-19). Sulke mense beskou die Gees as ’n onpersoonlike krag. Hulle erken Hom nie as God nie, daarom kom Hy nie na hulle harte toe nie (v.17). Hy voel ontuis in enige hart waar sonde en die duiwel die oorhand het (v.17, Jud. 19).
Omdat ongelowiges nie die Gees het nie, mis hulle ’n hele ander wêreld. Sonder die Gees verstaan hulle niks van ware plesier, liefde, blyskap en vrede nie. Die plesiere en skoonheid van die skepping gee hulle ’n kykie hiervan, maar dit is soos om die see se oppervlak te sien en onbewus te wees van ’n hele ander wêreld onder die water.
2. Hy openbaar Homself (v.17b)
Ons ken die Vader deur Christus wat Hom aan ons openbaar (1:18). Ons ken Christus deur sy Gees wat ons oë open om Hom te sien (2Kor. 3:14-18, Ef. 1:17). Hoe ken ons die Heilige Gees? Hy openbaar Homself deur die Woord en persoonlike ervaring: “Julle ken Hom egter, omdat Hy by julle bly en in julle sal wees.” (v.17). Die Griekse woord (ginōskō) verwys na ’n persoonlike ervaringskennis; na ’n intieme kennis (vgl. Luk. 1:34, ginōskō). Dit is nodig dat jy die Gees so ken en weet dat Hy aanhoudend in jou hart woon (v.17, menei, Eng. abide, 1Joh. 2:27). Wie dit vergeet, ignoreer en bedroef die Gees maklik. Dit gebeur veral as ons so sterk teen die charismate reageer dat ons persoonlike ervarings met Gees vrees. Ons voel gerus dat die Gees deur die Bybel werk en raak angstig as iemand sê dat Hy soms sonder die Bybel werk. Maar dit is waar. Hoe anders kon Hy die wêreld skep, of enigiets doen voor die Bybel geskryf is as Hy net deur die Bybel werk?
Omdat ons die Gees se werk tot die Bybel beperk, dink ons Hy werk outomaties as iemand die Skrif akkuraat uitlê. Maar Jesus het die Woord akkuraat gepreek en die dissipels het blind gebly. Eers toe Hy hulle verstand open, het hulle die Skrifte verstaan (Luk. 24:45). Moses se profesieë oor Christus word elke Sabbat aan die Jode voorgehou. Tog bly hulle blind tot die Heilige Gees hulle oë open (2Kor. 3:14-18). Aan die Tessalonisense sê Paulus: “want ons evangelie het nie alleen deur die woord nie, maar ook met krag en deur die Heilige Gees en in volle versekering na julle gekom.” (1Tess. 1:5). Prediking alleen was nie genoeg nie. Sonder die Heilige Gees sou Paulus se boodskap ’n toe boek bly.
Baie predikers in my kringe verstaan dit nie. Hulle dink as die Woord gepreek word, werk die Gees outomaties. Derhalwe vertrou hulle op die prediking eerder as op die Heilige Gees saam met die prediking (vgl. Hand. 16:14). Die gevolg van hulle verkeerde teologie oor die Woord en die Gees, is dat ernstige gebed vir die prediking in hulle gemeente en bediening ontbreek. Dalk is gebed daar, maar dit is nie sentraal nie.
Hulle verkeerde teologie beïnvloed ook hoe hulle die subjektiewe leiding van die Gees en die gawes sien. Vir baie jare het ek gesê die Heilige Gees lei ons uitsluitlik deur die Bybel. Volgens my het die bonatuurlike gawes van die Gees opgehou toe die laaste Bybelboek voltooi is. Om te sê die Gees druk iets op mense se harte, gee ’n woord van kennis of ’n profesie, is om nuwe openbaring te glo. In daardie geval sondig jy deur by die Bybel te voeg. So het ek van 2001 tot 2022 geglo. Ek glo dit nie meer nie. Ek glo liewer dat die Kanon gesluit is, dat ons niks by die Bybel mag byvoeg of wegvat nie (Heb. 1:1-2, Op. 22:18-19), en dat subjektiewe leiding en die gawe van profesie niks byvoeg nie. Die Kerkvaders het nie so gedink nie. Vir die eerste vier eeue n.C. het almal van hulle gesê die bonatuurlike gawes van die Gees kom volop en algemeen voor.3 Verskeie gereformeerde predikers en teoloë in die verlede het geglo die bonatuurlike gawes van die Gees het opgehou. Tog was hulle nie so streng dat hulle soos moderne streep teoloë (Eng. cessationists) drome, visioene, profesieë en subjektiewe leiding verwerp het nie.
John Welsh (1568-1622), die skoonseun van John Knox, het verskeie akkurate voorspellings gemaak en selfs ’n dooie opgewek. Mediese dokters het die man dood verklaar, maar Welsh het gesê hy is nie dood nie. Na twee dae van gebed, het die Here die man opgewek.4 Faith Cook vertel van drome, visioene en profesieë in die lewens van verskeie Godvresende gelowiges in die geskiedenis.5 John Bunyan waarsku teen drome en visioene wat uit die mens se sondige begeertes kom, maar erken dat die Here dit soms gee.6 Richard Knill het ’n akkurate profesie oor Spurgeon se lewe gemaak, en Spurgeon self het verskeie dinge van mense geweet wat niemand hom vertel het nie.7
Die Heilige Gees is ’n Persoon. Hy werk dinamies, kragtig en uniek met elke gelowige. Soms werk Hy deur of saam met die Woord, maar soms werk Hy sonder dit. Toe Johannes die Doper in Luk. 1:15 met die Heilige Gees vervul is, het die Gees sonder die Woord gewerk (Luk. 1:15). Die Gees het sonder die Woord gewerk toe Hy Filipppus in Hand. 8:29 beveel het om na die Etiopiër se wa toe te hardloop. Die feit dat die Gees sonder die Woord kan werk—ek meen die geskrewe Woord eerder as die Woord wat mens geword het—vat niks weg van Sola Scriptura (die Woord alleen) nie. Dit onderstreep Sola Scriptura, aangesien ons in die Woord van die dinge lees: “Wat hier gebeur, is deur die profeet Joël aangekondig: ‘En dit sal in die laaste dae gebeur,’ sê God: ‘Ek sal my Gees op alle mense uitstort—julle seuns en julle dogters sal profeteer, en julle jongmense sal visioene sien, en julle ou mense sal drome droom. Ja, ook oor my slawe en slavinne sal Ek in daardie dae my Gees uitstort, en hulle sal profeteer.” (Hand. 2:17-18).
Beteken dit die Heilige Gees gee nuwe boodskappe wat ons by die Bybel moet voeg? Glad nie. ’n Profesie of woord van kennis het betrekking op ’n individu in ’n spesifieke situasie. Toe ek eendag besig was om te bid, het ’n lidmaat se naam skielik in my gedagtes gekom. Ek kon dit nie afskud nie en het geweet ek moet ernstig vir die persoon bid. Die volgende dag toe sê die persoon daar het die vorige dag ’n ernstige krisis ontstaan. Die Heilige Gees het my op daardie oomblik gelei om vir die persoon te bid.
’n Ruk gelede toe sê ’n lidmaat: ‘Die duiwel is besig in ons familie. As ek volgende week kom, sal ek daaroor praat.’ Toe ek voor ons afspraak vir die man bid, toe kom die gedagte by my op: ‘Dit-en-dat is wat in die man se gesin aangaan.’ Toe die man kom gesels, het hy presies gesê waaroor ek gebid het. Ek het hom later van my gebedstyd vertel, hoe ek vooraf geweet het wat hy gaan deel. Ek glo die Here het dit so gedoen om hom te bemoedig en vir hom te sê: ‘Ek weet al lankal van die krisis. Ek het jou nie vergeet nie en sal jou help.’
Hoe weet ’n mens dit is die Heilige Gees wat jou lei en nie die duiwel wat hom voordoen as ’n engel van die lig nie (2Kor. 11:14)? Dalk is dit jou sondige begeertes wat jou bedrieg (Jer. 17:9). Gebruik die volgende maatstaf om te weet of dit die Gees is, of nie: is die aandag op jouself en ander mense, of wil jy Jesus verheerlik? Die Heilige Gees wil Christus verheerlik (16:14). Bots die subjektiewe leiding, droom of profesie met die Bybel? Indien wel, kom dit nie van God af nie: “U woord is ’n lamp vir my voet en ’n lig vir my lewenspad.” (Ps. 119:105). Veroorsaak die subjektiewe leiding dat jy sonde doen, of bring dit goeie vrugte voort? Die Heilige Gees lei ons om heilig te wees; sonde is die werk van die gevalle natuur (Gal. 5:19-23).
3. Hy vul ons harte (v.17c, 23)
Jesus het vir die apostels gesê: “Julle ken Hom egter...” (v.17). Uit die Ou Testament en Jesus se bediening het die apostels die Gees geken (Gen. 1:2, Jes. 63:10-11, Luk. 4:18-19, Hand. 10:38). Maar Hy het nog nie permanent in hulle gewoon nie. Dit het eers gebeur toe Jesus hemel toe is en die Heilige Gees uitstort (7:39, 16:7, Hand. 1:4-5, 2:2-4, 33). Sedert Pinkster woon die Gees in elke gelowige (v.17c, 2Tim. 1:14, Tit. 3:6). Hy woon vir ewig in ons en sal ons nooit verlaat nie: “...sodat Hy vir ewig by julle kan wees... Julle ken Hom egter, omdat Hy by julle bly en in julle sal wees.” (v.16-17). Selfs na die wederkoms sal Hy in ons verheerlikte liggame woon en ons lei om altyd reg te doen (1Kor. 15:44, vgl. Gal. 6:1, Gk. pneumatikos). As die Gees nie in iemand woon nie, behoort hy nie aan Christus nie (Rom. 8:9).
Hoe woon die Heilige Gees in ons? Hy woon letterlik in ons liggaam en gees: “Maar die persoon wat homself aan die Here verbind, is een gees met Hom... Of weet julle nie dat julle liggaam, wat julle van God ontvang het, ’n tempel is van die Heilige Gees in julle, en dat julle nie aan julleself behoort nie?” (1Kor. 6:17, 19). “En omdat julle sy kinders is, het God die Gees van sy Seun uitgestuur tot in ons harte...” (Gal. 4:6). Die Gees kan in ons woon, omdat Hy ’n Gees is (v.17). Hy kan in elke gelowige woon, omdat Hy ’n ewige en alomteenwoordige Gees is (Ps. 139:7, Heb. 9:14). Toe Jesus aarde toe kom, was Hy God met ons (Matt. 1:23). Na sy hemelvaart en die uitstorting van die Gees is Hy God in ons (v.17). Volgens Hom is dit beter so (16:7).
Die inwoning van die Gees beteken nie daar is geen onderskeid tussen die gelowige en die Heilige Gees nie. Christinme International (CiMI) is ’n kultus in Pretoria. Hulle glo Jesus was ’n gewone mens oor wie die Christus-gees gekom het om Hom die Seun van God te maak (Eng. adoptionism). Derhalwe is ons in elke opsig aan Hom gelyk, omdat die Christus-gees in ons woon (Kol. 1:27). Hierdie interpretasie is verkeerd. Ons is nie gelyk aan God nie. Ons word nie gode soos die Mormone glo nie. Ons is nie klein gode soos die Word of Faith beweging sê nie. Wat ’n Boeddhis vir Ray Comfort gesê het, is onsin: ‘God is in me! I am God!’
Ons eenheid met die Gees in wat ons woon, is soos die eenheid tussen ’n getroude man en vrou: alhoewel hulle een word, bly hulle twee mense. Net so word ons deur die Heilige Gees een met Christus (Ef. 5:31-32). Die Vader en die Seun woon deur die Gees in ons (v.17, 23). Dit is ’n verstommende waarheid: die hoogste hemel kan Hom nie bevat nie, tog woon Hy in ons (1Kon. 8:27)! “Ja, so sê Hy wat hoog en verhewe is, wat vir ewig woon, wie se Naam die Heilige is: ‘In die hoogte, in ’n heilige plek, woon Ek, en ook by hulle wat verpletter en nederig is, om die gees van nederiges te laat herleef, om die hart van verpletterdes te laat herleef.” (Jes. 57:15).
Thou art a sea without a shore;
Awful, immense Thou art;
A sea which can contract itself
Within my narrow heart.8
Omdat die Vader en die Seun deur die Gees in ons woon, is ons nooit alleen nie (v.17-18, 20-21, 23, 15:4-5, 17:21, Matt. 28:20, Gal. 2:20, Ef. 3:16-17, 19, Heb. 13:5). Hy woon nie in elke hart nie, maar voel tuis in rein harte wat Hom liefhet en gehoorsaam (v.21, 23, 15, 1Kor. 6:11, Hand. 5:32, 15:9, Heb. 10:22). ‘Spring clean’ jou hart deur jou sonde te bely en jou daarvan te bekeer (2Kor. 7:1, 1Joh. 1:9). Dan sal die Gees daar intrek. Hy sal jou siel verkwik soos iemand in die woestyn wat gereeld uit ’n koue en vars fontein drink (7:38-39). Hy sal jou vreesloos en vrymoedig maak om die evangelie met ander te deel (Hand. 4:31). Hy sal jou vertroos, jou gebede lei, jou die Bybel leer, jou met sy gawes toerus en bekragtig, jou help om sonde te haat, goeie karakter in jou kweek, en jou lei om vals lering te onderskei en teen te staan (Hand. 9:31, Rom. 8:26-27, 1Kor. 2:12-13, 12:4-11, Gal. 5:16, 22-23, 1Joh. 4:4).
Tog is dit nie sy grootste seën nie. Die grootste seën wat Hy bring, is gemeenskap met die Vader en die Seun (v.23, 2Kor. 13:13, 1Joh. 1:3). Julle sal soos verliefdes wees wat trou, hulle lewe met mekaar deel, en altyd by mekaar is.
1 Arthur Bennett (ed.), The Valley of Vision: A Collection of Puritan Prayers & Devotions (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1975), 27
2 Aanhalings uit die 2020 Vertaling.
3 H.F. Stander, Die Besondere Gawes van die Heilige Gees in die Eerste Vier Eeue n.C. (Garsfontein, Pretoria: Didaskalia Uitgewers, 1986)
4 John Howie, The Scots Worthies (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1995 [1870]) 117-139.
5 Faith Cook, Singing in the Fire (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1995), 14, 17, 55-6, 59, 68, 97-8, 101-2, 125-6, 135, 188.
6 John Bunyan, The Fear of God (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 2018 [1679, 1854]), 116-7.
7 Charles H. Spurgeon, The Autobiography of Charles H. Spurgeon (London: Curts & Jennings, 1899), 2:226-7 in Wayne Grudem (Ed.), Are Miraculous Gifts for Today: Four Views (Leicester, England: Inter-Varsity Press, 1996), 201-2. C.H. Spurgeon, Autobiography: Vol. 1 (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1962), 27-8. C.H. Spurgeon, Autobiography: Volume 2—The Full Harvest (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1973), 60.
8 Frederick William Faber (1814-1863), Fountain of Love! Thyself true God! Verkry by https://hymnary.org/hymn/CHSC1897/106