Lukas 16:19-23
Wat lê anderkant die dood? Mense verskil. Godsdienste verskil. Elkeen het sy eie opinie. Selfs tussen Christene is daar verskille. ’n Bekende teoloog betwyfel die tradisionele Christelike interpretasie van lewe na die dood. Volgens hom gaan mense nie hemel toe of hel toe wanneer hulle sterf nie, maar die hel is in jou en God wil dit uitkry. Oor die algemeen het hierdie teoloog waardevolle insigte, maar met betrekking tot wat na die dood volg, is hy verkeerd. Meet asseblief my lering aan die Skrif om te sien of ek reg is.
1. Twee mans (v.19-21)
My ouma was lief vir pers klere. Pers klere is so algemeen en goedkoop soos enige ander kleur. In die eerste eeu n.C. was pers materiaal nie goedkoop nie. Ryk mense en adelikes het dit gedra (v.19, Rigt. 8:26, Est. 1:6, 8:15, Hoogl. 3:10, Mark. 15:17-20, Hand. 16:14). Hulle het kleursel uit die klier van ’n sekere skulpvis (Murex trunculus) gekry. As mens die klier breek, het dit ’n melkerige vloeistof afgegee. Sodra jy dit uit die water haal en dit met suurstof in aanraking kom, het die wit vloeistof in ’n diep rooi, -pers of -blou verander. Hiermee sou hulle die materiaal kleur.1
Buiten vir die ryk man se pers klere, het hy Egiptiese fynlinne gedra (v.19). Dit was baie duur; die klere van ryk mense en adelikes (Gen. 41:42, Est. 1:6, 8:15). Dit was waarskynlik die man se onderkleed. Sy onderkleed was meer werd as die meeste mense se boklere. Hy het weelderig en luuks gelewe, en elke dag fees gevier (v.19). Daar was geen tekort aan goeie wyn; verskillende soorte vleis, groente en vrugte nie. Dit beteken nie Jesus het ’n probleem met rykdom nie (vgl. 1Tim. 6:17). Lasarus—die arm bedelaar by die ryk man se hek—was die probleem. Die ryk man het sy neus in die lug gedraai en Lasarus geïgnoreer (v.20-21). Lasarus beteken ‘een vir wie God help’. Al het niemand hom gehelp nie, die Here sou. Dit het as volg gebeur:
Lasarus het by die ryk man se poort gelê (Gk. pulōn). Die feit dat hy ’n poort eerder as ’n gewone voordeur gehad het, bewys weereens hy was ryk (v.20). Iemand het Lasarus voor die ryk man se poort gegooi en hom daar gelos (v.20, Gk. ebeblēto, Eng. pluperfect). Die feit dat mense hom daar gegooi het beteken waarskynlik hy kon nie loop nie. Hy was vol sere (v.20). Die sere het gejuk, was gevoelig en het gestink. Etter het uitgekom en die pyn was erg. Om aanhoudend te lê sou die sere vererger (soos bedsere wat moeilik gesond word). Sere kan bakteriële infeksie veroorsaak, wat tot septisemie en bloedvergiftiging lei. Infeksie in die gewrigte en bene, asook koors loop hand aan hand met sulke sere.2
Lasarus se toestand het beteken hy kan nie werk nie. Dit sou hom arm en honger laat. Hy was so honger dat hy vir die ryk man se oorskiet gewens het (v.21). Die teks sê nie of hy iets gekry het nie, maar blykbaar was die honde gesonder as hy. In Lasarus se tyd was honde nie ’n mens se beste vriend nie. Hulle was straatbrakke of aasdiere wat op die ashoop rondgesnoep het. Hulle was vuil en onrein diere, en het Lasarus se sere gelek (v.21). Hulle het meer vir hom omgegee as wat die ryk man het. Tog het hulle sy wonde oopgehou, en bakterieë en siektes oorgedra. Omdat Lasarus nie geëet het nie, het die nodige vitamines en minerale ontbreek. Dit sou sy immuunstelsel verswak, sodat sy siekte vererger (v.22).
Die ryk man kon nie minder gepla wees nie. Dit, eerder as sy rykdom, is die rede hoekom hy uiteindelik in die hel beland het. Die teks sê nie hy het vieslike dinge gedoen nie. Christus kan dit vergewe (Joh. 8:11, 1Kor. 6:11). Die probleem is dat hy vir homself gelewe het en so dood is. As jy soos die ryk man in die hel wil beland, moet jy dieselfde doen. Bly soos jy is. Vergeet God se eer. Wees die middelpunt van jou eie begeertes en gedagtes. Sorg dat almal jou toorn voel as hulle jou teëgaan. Baklei met hulle en skuif hulle uit jou lewe, omdat hulle jou wil kruis. Doen dieselfde met God as sy wil joune oorskry. Wees kwaad vir Hom. Leer Hom ’n les. Hou op kerk toe gaan, jou Bybel lees, gehoorsaam wees en bid. Lewe vir jouself en sterwe vir jouself. Of lewe vir Christus en wy jouself geheel en al aan Hom (Rom. 14:7-8, Fil. 1:21).
2. Twee sterftes (v.22)
Lasarus het gesterf; moontlik van die honger en byna sekerlik van sy siekte. Anders as die ryk man lees ons niks van Lasarus se begrafnis nie (v.22). Die wêreld het hom vergeet, maar die hemel het nie. Toe Lasarus sterf, het die engele hom hemel toe gedra (v.22). Dit is waar van elke gelowige. In jou laaste oomblikke sal die engele gereed staan om jou hemel toe te vat (v.22, 2Kon. 2:11, Heb. 1:7, 14). Twee dae voor Martin Holdt se dood het hy by die venster uitgekyk en gesê: ‘I thought it would be you who is coming to fetch me.’ Sy kollega het langs hom gesit, maar niks gesien nie. Heel moontlik het Martin ’n engel gesien.
’n Oom in ons gemeente het iets soortgelyk ervaar. Een Maandag het ek 20:20 by sy huis aangekom. Sy oë was toe en hy het vlak asem gehaal. Toe ek sy hand wou vat, toe gryp hy verby my. Ek het hom laat weet ek is langs hom. Weer wou ek sy hand vat, maar hy het boontoe gestrek en verby my gevat. Dit het ’n paar keer gebeur. Tien minute later het hy sy asem uitgeblaas. Ek het daar gebly tot hulle sy liggaam kom vat het. Ek het 23:20 by die huis gekom. My swaer het my gebel en vertel wat gebeur het: kort voor 20:20 het hy ’n sterk begeerte gehad om vir die oom en sy vrou te bid. Toe hy sy oë toemaak, toe sien hy ’n wit lig in die vorm van ’n pyl wat na die hemel toe opgaan. Hy het geskrik en sy oë oopgemaak. Toe hy weer sy oë toemaak, toe kom die pyl weer. Ek is onseker wat dit beteken, maar is seker die engele het die oom kom haal en dat hy na die hemel gegryp het.
Die engele vat nie jou liggaam nie, maar jou gees (Joh. 11:25-26, Hand. 7:59, 2Kor. 5:8, Fil. 1:21, 23, Heb. 12:23). Wanneer Jesus weer kom, kom jou gees saam met Hom (1Tess. 4:14). Hy sal jou liggaam opwek, dit verheerlik en jou gees daarmee herenig (1Tess. 4:14, 16, 1Kor. 15:42-44, 2Kor. 5:1-4).
Dalk verskil jou interpretasie van myne, omdat Lukas 16 ’n gelykenis is. Is dit? Het Jesus ooit eiename soos Lasarus en Abraham in ander gelykenisse gebruik? Selfs al is dit ’n gelykenis maak dit nie ’n verskil nie. Sou Jesus vals teologie in ’n gelykenis inwerk as lewe na die dood anders gewerk het? Volgens Jesus het die engele Lasarus na Abraham se boesem toe gedra (v.22, Gk. kolpos). Toe ’n sekere prediker dit lees, toe sê hy: ‘Moet ons regtig glo almal pas in Abraham se bors in?’ Hierdie prediker weet nie waarvan hy praat nie. In die Joodse kultuur het mense op hulle linker elmboog by ’n lae tafel vir ete aangelê, en met hulle regterhand geëet. Die persoon regs van jou kon as’t ware sy kop teen jou bors neerlê (Joh. 13:23). Jesus se punt is dat Lasarus langs Abraham by die hemelse feesmaal aangesit het (Matt. 8:11). Hy was onwelkom by die ryk man se tafel, maar was ’n eregas aan die hemelse feesmaal.
Waar is hierdie fees? Was Abraham en Lasarus in die paradys of in die hemel; in die doderyk of in ’n wagkamer voor die wederkoms? Hy was in die hemel. Paradys en hemel een en dieselfde plek waar ons by Christus is (23:43, 2Kor. 12:2-3, Op. 2:7, 22:14, 7:17). Wanneer Jesus weer kom, sal die hemel tot op die nuwe aarde neerdaal waar ons vir ewig by die Here sal wees (Op. 21:1-7, Ef. 1:10). Maar eers lê die dood voor. Selfs ryk mense met ’n groot begrafnis vol lofredes sal soos ’n hond sterf (Pred. 3:19-20). Die dood kom jou haal. As jy sonder Christus sterf, sal geen engel jou hemel toe dra nie. Jy sal hopeloos en alleen sterf, al staan jou hele familie om jou sterfbed. Die ergste lê voor: die hel se kake sal oopgaan om jou in te sluk.
3. Twee bestemmings (v.23)
Hadēs (Gk.) is die onsigbare plek waar dooie ongelowiges se siele gaan om gestraf te word. Ja, ongelowiges gaan dadelik hel toe wanneer hulle sterf (v.22-23, 2Pet. 2:9, Judas 7). In die toekoms sal Jesus ongelowiges se siele uit die hel bring en met ’n afgryslike liggaam herenig (Jes. 66:24, Dan. 12:2, Joh. 5:28-29). Hy sal elke ongelowige volgens sy verdiende loon straf (10:14, 12:47-48, 20:47, Matt. 26:24, Joh. 19:11, Hand. 1:25, Rom. 2:5-6, Heb. 10:29, Op. 18:7, 20:12-13). Saam met die duiwel, demone, die dood en hadēs sal ongelowiges in die ewige vuur of Gehenna (Gk.) beland om gestraf te word (Matt. 10:28, 25:41, Op. 21:10, 14-15).
Iemand sal sê: ‘As die ewige hel voorlê, hoekom straf die Here ongelowiges wanneer hulle sterf en nie eers na die finale oordeel nie?’ Enige ordentlike regstelsel doen dieselfde. As ’n skelm op heterdaad betrap word, word hy dadelik in die polisieselle toegesluit. Later kom sy saak voor en word hy gevonnis. So werk dit met Hadēs (die hel vir ongelowiges as hulle sterf) en Gehenna (die hel na die finale oordeel).
Die hel is nie ’n teorie of ou mense se bangmaakstories uit die verlede nie. Jou gewete sê vir jou daar wag ’n oordeel (Rom. 1:32, 2:14-15). Jesus waarsku ernstig daarteen. Ek sug diep en raak bewoë dat party mense wat hierdie preek hoor daar sal wees. Jy is in die bande van sonde en sal God se koninkryk mis (1Kor. 6:9-10, Gal. 5:19-21). Jesus het gesterf om sondaars te bevry en in ’n regte stand voor God te bring (2Kor. 5:21). Ek smeek jou om Christus ontwil: laat jou met God versoen (2Kor. 5:20)! Die rede vir my erns is dat die straf vir ewig duur (v.23, hupargōn, praes. part. akt, Mark. 9:48, Op. 14:10-11). Die hel is so ewig soos die hemel (Matt. 25:46). Dit is ewig, omdat God vir ewig heilig is. Daarom sal Hy dié wat vir ewig sondig, vir ewig straf (Mark. 3:29, Op. 16:10-11, 22:11).
Laat vaar alle hoop as jy ooit in die hel kom; jy sal nooit ontsnap nie, maar die intense pyn van die hel beleef (v.23, Gk. basanos). Dit hoef nie te wees nie! Christus is in die plek van sondaars gestraf en vervloek (Jes. 53:4-6, Gal. 3:13). Hy kan jou van die komende oordeel red (1Tess. 1:10). Die probleem is mense wil Hom nie hê nie; hulle wil nie kom dat Hy hulle red nie (13:34, Joh. 5:40). Tans is daar duisende mense in die hel wat hulleself kan skop, omdat Christus sy verlossing gratis aangebied het. Hulle moes dit net vat, maar hulle het nie. Hulle het hulle kans versmaai. Die ergste is dat hulle die hemel sien, maar nie daar kan kom nie (v.23). Ja, die hemel en die hel is sigbaar vir mekaar (v.23, 13:28, Jes. 66:24, Op. 14:10, 18:20, 19:3, 22:14-15). Maar sal gelowiges nie hartseer wees as hulle hulle ongelowige geliefdes in die hel sien nie? Nee. God se regverdige oordele, heiligheid, almag, genade, liefde, verlossing en vergifnis oorweldig hulle (10:21, Rom. 9:22-23, Op. 5:9, 19:1-3, vgl. Eks. 14:30-15:3). Hulle kan nie hartseer wees nie, maar prys God.
Nog ’n les is dat ons mekaar anderkant die dood sal herken, al is net jou gees daar (v.23, 9:33, 13:28). Dit geld ook as Jesus jou liggaam opwek: gelowiges sal mekaar herken (Matt. 27:53, Joh. 20:16, 28, 2Kor. 1:14, 1Tess. 2:19-20). Dit is iets om na uit te sien. Die grootste vooruitsig is egter om Christus te sien en by Hom te wees (Fil. 1:23). Dit is Hy wat die hemel hemel maak. Laat die begeerte na Hom jou dryf om diensbaar, rein en heilig te wees; om in vrede met ander mense te lewe (1Kor. 15:58, 2Pet. 3:11, 14, 1Joh. 3:2-3). Laat jou lewe die wêreld dwing om hulle deuntjie te verander; om nie te sê nie: ‘Don’t be so heavenly-minded that you are of no earthly good.’ Laat hulle jou lewe raaksien en sê: ‘Those who are not heavenly-minded are of little earthly good.’ (Maurice Roberts).3
1 https://www.internationalstandardbible.com/P/purple.html en https://biblehub.com/greek/4209.htm
2 https://www.medicalnewstoday.com/articles/324466#complications
3 Maurice Roberts, The Thought of God (Edinburgh: The Banner of Truth Trust, 1993), 191