In die Tweede Wêreld Oorlog het Duitsland ‘n Spaanse spioen Engeland toe gestuur.[i] Hulle wou weet hoeveel Hurricanes en Spitfires (vliegtuie) die Britte gehad het. Toe die spioen in Engeland kom het hy hulle gevra om hom Skotland toe te vat. Hulle het geweet hy is ‘n spioen. Omdat hulle nie baie vliegtuie gehad het nie, het hulle ‘n slim plan gemaak. Hulle het hom Skotland toe gevlieg en onder die wolke gebly. ‘n Paar honderd Britse vliegtuie het bo die wolke gevlieg. Hulle het afgesak tot onder die wolke. Toe die spioen se vliegtuig verby is, het hulle weer bo die wolke uitgestyg, vooruit gevlieg, en weer deur die wolke afgesak. So het hulle aangehou tot by Skotland. Die spioen het dus oor en oor dieselfde vliegtuie gesien, maar gedink dat dit elke keer ander vliegtuie is. Hy het teruggegaan Duitsland toe en gerapporteer: ‘Die Britte het derduisende vliegtuie.’ Soms is ons so. Ons weet nie wat bo die wolke (in die hemel) aangaan nie, en maak dan ‘n verkeerde opsomming van ons omstandighede op grond van wat ons sien. Dit is wat Jakob in Genesis 37 gedoen het.
Jaloesie (v.2-11)
“2 Dit is die geskiedenis van Jakob. Josef het as seun van sewentien jaar die kleinvee opgepas saam met sy broers—hy was nog jonk—met die seuns van Bilha en die seuns van Silpa, die vroue van sy vader. En Josef het die slegte gerug oor hulle na hulle vader oorgebring. 3 En Israel het Josef meer lief gehad as al sy seuns; want hy was vir hom ‘n seun van die ouderdom; en hy het vir hom ‘n lang rok met moue gemaak. 4 Toe sy broers sien dat hulle vader hom meer as al sy broers liefhet, het hulle hom gehaat en kon nie vriendelik met hom praat nie.
5 Ook het Josef ‘n droom gehad wat hy aan sy broers vertel het. Daaroor het hulle hom nog meer gehaat. 6 Hy het naamlik vir hulle gesê: Hoor tog hierdie droom wat ek gehad het. 7 Kyk, ons was besig om gerwe te bind op die land toe meteens my gerf gaan staan en ook regop bly staan, terwyl julle gerwe daar rondom kom en hulle voor my gerf neerbuig. 8 Toe sê sy broers aan hom: Wil jy miskien oor ons regeer? Of wil jy miskien oor ons heers? En hulle het hom nog meer gehaat oor sy drome en oor sy woorde.”
9 Daarna het hy nog ‘n ander droom gehad en dit aan sy broers vertel en gesê: Kyk, ek het nog ‘n droom gehad—die son en die maan en elf sterre het hulle voor my neergebuig. 10 Toe hy dit aan sy vader en sy broers vertel, het sy vader hom hard bestraf en aan hom gesê: Wat is dit vir ‘n droom wat jy gehad het? Moet ons werklik kom, ek en jou moeder en jou broers, om ons voor jou na die aarde neer te buig? 11 En sy broers was afgunstig op hom, maar sy vader het die saak in gedagte gehou.”
Josef was 17 jaar oud (v.22). Die outeur gee vir ons hierdie inligting, omdat Josef vir 22 jaar nie sou pa sou sien nie. Dit leer vir ons dat God dikwels lank vat om sy planne uit te werk. Moenie ongeduldig raak as jy na 18 maande nie ‘n antwoord kry nie. Josef het kleinvee opgepas saam met die seuns van sy pa se byvroue, Bilha en Silpa (v.2). Leer tog hoeveel probleme poligamie veroorsaak! Josef het nuus van sy broers aangedra (v.2). Het sy pa hom hierin aangehits (v.14)? Ons weet dat sy pa hom voorgetrek het. Hy het vir hom ‘n spesiale kleed gemaak (v.3). Dit mag wees dat hy dié kleed gekry het om te wys dat die geboortereg nou aan hóm behoort het (35:22, 49:3-4, 1 Kronieke 5:1). As kind is Jakob voorgetrek (25:28). Hy het een van sy vroue voorgetrek (29:30). Noudat sy gunsteling vrou dood was (35:19), het hy vertroosting in haar seun Josef gevind. Josef se broers was jaloers en bitter. Net soos wat hulle ma’s onder mekaar baklei het (30:15), het die broers mekaar gehaat (v.4).
Hulle het hom meer gehaat toe hy sy drome met hulle gedeel het – veral omdat hy gesê het hulle sal voor hom buig (v.5-11). Selfs Jakob het sy seun hieroor aangespreek: “Wat is dit vir ‘n droom wat jy gehad het? Moet ons werklik kom, ek en jou moeder en jou broers, om ons voor jou na die aarde neer te buig?” (v.10). Sy pa het egter nie net die drome afgeskryf nie, maar daaroor nagedink (v.11). Later het die drome waar geword en het sy broers voor hom gebuig (42:6, 9, 43:26, 28, 44:14, 50:18). Die feit dat Josef twee soortgelyke drome gehad het, wys dat hulle twee keer Egipte toe sou kom om voor hom te buig, en dat dit verseker sou gebeur (sien 41:32). Drome het ‘n baie belangrike rol in Josef se lewe gespeel (hfst.37, 40-41). Omdat ons God se volle openbaring in die Skrif het, hoef Hy nie meer deur drome met ons te praat nie (Hebreërs 1:1).
Slawerny (v.12-28)
“12 En sy broers het die kleinvee van hulle vader by Sigem gaan oppas. 13 Toe sê Israel vir Josef: Pas jou broers nie die vee op by Sigem nie? Kom, laat ek jou na hulle toe stuur. En hy antwoord hom: Hier is ek! 14 Toe sê hy vir hom: Gaan tog verneem na die welstand van jou broers en die welstand van die vee, en bring vir my berig terug. So het hy hom dan uit die dal van Hebron weggestuur, en hy het by Sigem aangekom. 15 Daarop kry ‘n man hom terwyl hy in die veld ronddwaal, en die man vra hom: Wat soek jy? 16 En hy antwoord: Ek soek my broers. Vertel my tog waar hulle die vee oppas. 17 Toe sê die man: Hulle het hiervandaan weggetrek, want ek het hulle hoor sê: Laat ons na Dotan gaan. En Josef het agter sy broers aan gegaan en hulle in Dotan gevind.
18 En hulle het hom van ver af gesien. Maar voordat hy naby hulle kom, het hulle listig raad gehou teen hom om hom dood te maak. 19 En hulle het vir mekaar gesê: Daar kom daardie dromer aan! 20 Kom dan nou, laat ons hom doodmaak en in een van die putte gooi en sê: ‘n Wilde dier het hom opgeëet. Dan sal ons sien wat van sy drome word. 21 Toe Ruben dit hoor, het hy hom uit hulle hand gered deur te sê: Laat ons hom nie doodslaan nie. 22 Ruben het ook vir hulle gesê: Moenie bloed vergiet nie; gooi hom in hierdie put wat in die woestyn is, maar moenie die hand aan hom slaan nie—sodat hy hom uit hulle hand kon red om hom na sy vader terug te bring. 23 En toe Josef by sy broers kom, trek hulle Josef se rok uit, die rok met lang moue wat hy aangehad het, 24 en hulle neem hom en gooi hom in die put. Maar die put was leeg; daar was geen water in nie.
25 Daarna het hulle gaan sit om brood te eet; en toe hulle hul oë opslaan, sien hulle meteens ‘n reisgeselskap Ismaeliete wat uit Gílead kom—hulle kamele gelaai met speserye en balsem en gom op pad om dit na Egipte af te bring. 26 Toe sê Juda aan sy broers: Watter voordeel is dit dat ons ons broer doodmaak en sy bloed verberg? 27 Kom, laat ons hom aan die Ismaeliete verkoop, maar laat ons hand nie teen hom wees nie, want hy is ons broer, ons vlees. En sy broers het na hom geluister. 28 En toe die Midianitiese koopmans verbykom, het hulle Josef uit die put uit opgetrek en uitgehaal en Josef aan die Ismaeliete verkoop vir twintig sikkels silwer. En húlle het Josef na Egipte gebring.”
Jakob het geweet dat sy ander seuns jaloers was op Josef. Hy was bang dat hulle hom iets sou aandoen. Daarom het hy hom in die tent gehou: hulle moes alleen buite in die warm son werk (v.12, 25:27). Jy kan jou verbeel hoeveel hulle hom nóú gehaat het. Jakob het vir Josef gestuur om te kyk hoe dit met die veeboerdery in Sigem gaan (v.13-14). Sigem was 80 km noord van Hebron. Toe Josef by Sigem kom was sy broers nie daar nie. ‘n Man het vir hom gesê dat sy broers nóg 25 km noord in Dotan was (v.15-17). Josef se boeties het hom op ‘n afstand aan sy nuwe kleed herken. Hulle het besluit om die dromer dood te maak, sy lyk in ‘n droë put te gooi, en te sê dat ‘n leeu of ‘n beer hom verskeur het (v.18-20). Hulle bitter gedagtes het nou in moordlus verander (1 Johannes 3:15).
Ruben (die oudste) het hulle plan probeer keer. Hy het voorgestel dat hulle hom eerder net in ‘n droë put moes gooi. Hy het beplan om hom later uit te help en huis toe te stuur (v.21-22). Hoekom het Ruben dit gedoen? Was hy net besorg oor Josef, of het hy geweet dat sy optrede in 35:22 sy geboortereg in gedwang gebring het? (v.21-22). Wou hy weer sy pa se guns wen? Die boeties het Ruben se raad gevolg. Hulle het Josef se kleed gevat en hom in ‘n droë put gegooi (v.23-24). Klere het ‘n groot rol gespeel in Josef se lewe. Potifar se vrou wou met Josef slaap en het hom aan sy kleed gegryp. Hy het gevlug en sy kleed in haar hand gelos. Sy het gesê dat hy háár wou verkrag (39:12-13, 15-16). Arme Josef het in die tronk beland. Toe Josef uiteindelik uit die tronk uitkom, het hulle vir hom nuwe klere aangetrek (41:14). Farao het hom oor die land aangestel en vir hom koninklike klere aangetrek (41:42). Josef sou ook weer in ‘n put beland en uitgehelp word (40:15, 41:14, die Hebreeus vir ‘gevangenis’ is dieselfde woord wat in 37:20, 22-24, 28 met ‘put’ vertaal word).
Terwyl Josef in die put was het sy boeties alleen geëet en niks vir hom gegee nie. Hulle het gesien hoe handelaars met hulle kamele aankom. Juda het voorgestel dat hulle nie vir Josef doodmaak nie – hy was immers hulle broer. Hulle moes hom eerder aan die handelaars verkoop. Ten minste sou hulle dan ‘n bietjie wins gemaak het. Hulle het hom vir 20 stukke silwer verkoop (v.25-28). Dwarsdeur sy lewensverhaal word dit duidelik dat Josef ‘n tipologie van Christus is:
- Josef se broers sou voor hom buig. Elke knie sal voor Jesus buig (Filippense 2:10).
- Josef se broers het hom verwerp. Jesus se broers het nie in Hom geglo nie (Johannes 7:5).
- Josef se pa het wel met hom geraas, maar hy het Josef se drome in sy hart oordink. Maria het nagedink oor dít wat van Jesus gesê is (Lukas 2:19).
- Josef se broers het hom vir silwer verkoop. Een van Jesus se eie dissipels het Hom vir silwer verkoop (Matteus 26:14-15).
- Josef se broers het sy klere gevat. Die soldate het Jesus se klere gevat en onder mekaar verdeel (Matteus 27:31, 35).
Tragedie (v.29-36)
“29 Toe Ruben by die put terugkom, was Josef nie in die put nie! Daarop skeur hy sy klere, 30 en hy gaan na sy broers terug en sê: Die seun is nie daar nie! En ek, waar moet ek heen? 31 Toe neem hulle Josef se rok, en hulle slag ‘n bok en steek die rok in die bloed, 32 en hulle stuur die lang rok weg en laat dit na hulle vader bring met die woorde: Dit het ons gevind. Kyk tog goed of dit die rok van u seun is of nie. 33 En hy het dit herken en gesê: Die rok van my seun! ‘n Wilde dier het hom opgeëet. Verskeur, verskeur is Josef! 34 Toe skeur Jakob sy klere en trek ‘n roukleed om sy heupe, en hy het oor sy seun gerou, baie dae lank. 35 En al sy seuns en al sy dogters het moeite gedoen om hom te troos, maar hy het geweier om hom te laat troos en gesê: Nee, treurende sal ek na my seun in die doderyk afdaal! So het sy vader hom dan beween. 36 En die Midianiete het hom na Egipte verkoop aan Pótifar, ‘n hofdienaar van Farao, die owerste van die lyfwag.”
Ruben was nie daar toe die boeties vir Josef verkoop het nie. Toe hy terugkom en besef wat gebeur het, het hy sy klere geskeur. As oudste broer sou sy pa hóm verantwoordelik gehou het (v.29-30). Wat moes hy doen? Hy het besluit om saam met sy broers te lieg. Hulle het ‘n bok geslag en Josef se kleed in die bloed gedoop. Jakob het sý pa met ‘n bok bedrieg (27:16), en nou het sy seuns hóm met ‘n bok bedrieg (v.31-33). Hulle het die bebloede kleed vir hulle pa gestuur: “Dit het ons gevind. Kyk tog goed of dit die rok van u seun is of nie.” (v.32). Let op dat hulle nie sê: ‘Kyk of dit Josef s’n is nie,’ maar ‘Kyk of dit u seun s’n is.’ Hulle het hulle broer afgeskryf. Hy is nie ‘ons broer’ nie, maar ‘u seun’ (sien Lukas 15:30). Toe Jakob die kleed sien, het hy sy klere geskeur en ‘n roukleed aangetrek (v.34-35). Drie keer in hierdie hoofstuk word klere geskeur: Ruben s’n, Josef s’n, en Jakob s’n (v.29, 31, 34). Jakob het geweier om vertroos te word. Gelowiges mag huil, maar dit is verkeerd en ongesond om só te treur. Jakob het nie so getreur toe Dina verkrag is of Ragel en Isak dood is nie (34:5, 35:19, 29). Josef was vir hom ‘n afgod. Christene treur nie soos heidene wat geen hoop het nie (1 Tessalonisense 4:13). As Jakob net geweet het dat Josef nie dood was nie. Hy was in Egipte en het ‘n slaaf geword van Potifar, die kaptein van Farao se lyfwag (v.36).
Lyk jou huis soos Jakob s’n in Genesis 37?
- Stief familie.
- Enkel ouers (35:19).
- Voortrekkery.
- Boelies.
- Jaloesie.
- Bitterheid.
- Bakleiery.
- Onvriendelikheid.
- Nuusdraers.
- Gedagtes van moord. Julle wens mekaar weg. Jy wens jou broer wil in ‘n koshuis bly, of jy wens jou halfsuster wil by haar regte ma gaan bly.
- Haat.
- Leuens.
- Nydigheid, sodat mense jaloers is op mekaar se besittings en dit nie respekteer nie.
- Mense maak mekaar seer (Josef het sekerlik seergekry toe hulle hom in die droë put gegooi het).
- Mishandeling. Jy word dalk nie as ‘n slaaf verkoop nie, maar jy word gemolesteer of aangerand.
- Boosheid.
- Tragedie.
- Trane.
- ‘n Stywe atmosfeer (v.35).
Dit is tragies dat die familie in Genesis 37 God se uitverkore geslag was. En dis tragies dat Christen-gesinne en kerke dikwels so lyk. Is jy skuldig aan enige van die dinge in die lys hierbo? God wil hê jy moet jou van jou sonde bekeer. Is jy miskien ‘n slagoffer van hierdie dinge? Josef was ‘n slagoffer, maar die Here het alles vir die goeie uitgewerk. Josef was betyds in Egipte om koring op te gaar, sodat sy familie die hongersnood kon oorleef (45:5, 8, 50:20). As sy familie uitgesterf het, sou die Messias nie gekom het nie – die Messias is mos uit hiérdie nageslag gebore (Matteus 1:2). God kan ook jou slegte omstandighede vir die goeie uitwerk en jou meer soos Jesus maak (Romeine 8:28-29).
God se Naam mag miskien in hierdie hoofstuk ontbreek, maar dit beteken nie dat Hy afwesig is nie. God verskoon nie die boeties se sonde nie, maar werk ten spyte van, bo-oor en deur hulle sonde (Handelinge 2:23, 4:27-28). God het die tragedie ten goede meegewerk vir Jakob. Jakob kon nie God se groter plan raaksien nie (v.36). Eers later het die Here vir hom gesê Josef lewe nog (46:3-4). Wanneer dit met ons sleg gaan sien ons ook nie die groter prentjie nie (Job het nie geweet wat in Job 1-2 gebeur het nie). Daarom moet ons eenvoudig vertrou God is wys, goed, getrou, sterk, en met ons.
‘n Vrou in Amerika het een Saterdagoggend kruideniers gaan doen.[ii] Toe sy klaar was het iemand gesien hoe sy in die kar sit en haar hande agter haar kop hou. Mense het gevra of alles reg is. Sy het gesê hulle moet hulp kry: ‘Iemand het my in die kop geskiet. My breins is besig om uit te kom. Ek sit al vir ‘n uur so om te keer dat dit uitkom.’ Die polisie het gekom en die kar oopgebreek. Sy was nie geskiet nie en haar breins was nie besig om uit te kom nie. ‘n Pillsbury buis (‘n muffin mengsel) het van die hitte ontplof en brooddeeg agter teen haar kop vasgeskiet. Sy het gedink dis ‘n geweerskoot en het geglo dat die brooddeeg teen haar kop haar breins was. Ons is baie keer soos dié vrou: ons het nie ‘n akkurate beskouing van ons omstandighede nie, en dink dan die ergste. Ons moet leer om die Here meer te vertrou – ook met ons familie probleme.
[i] Ek het die illustrasie gekry uit Dale Ralph Davis se boek, The Word became Fresh.
[ii] Ibid