Daar is muise in ons huis. Ons het al 'n paar van hulle doodgemaak, maar daar is alewig nog. Iemand het vir my gesê ek moet 'n sekere soort gif koop wat die muis na sy nes toe sal dra. As jy dít kan regkry sal die hele nes vrek.
Moslems, Jode, Jehova’s Getuies, Rooms-Katolieke en moderne sielkunde glo nie in erfsonde nie. Hulle glo nie dat Adam se sonde aan ons toegereken word nie. Hulle glo nie dat mense van geboorte af sondaars is nie (Psalm 51:7). Hulle glo dat die mens in sy natuur neutraal of selfs goed is. Wanneer mense verkeerd doen, behandel hulle die simptome en nie die probleem nie; hulle maak individuele muise dood en roei nie die nes uit nie. Wat presies is die nes van al ons probleme? En wat is die oplossing? Genesis 3:6-13 beskryf die nes.
“6 Toe sien die vrou dat die boom goed was om van te eet en dat hy ‘n lus was vir die oë, ja, ‘n boom wat ‘n mens kan begeer om verstand te verkry; en sy neem van sy vrugte en eet en gee ook aan haar man by haar, en hy het geëet. 7 Toe gaan altwee se oë oop, en hulle word gewaar dat hulle naak is; en hulle het vyeblare aanmekaargewerk en vir hulle skorte gemaak. 8 En hulle het die stem van die HERE God gehoor terwyl Hy wandel in die tuin in die aandwindjie; en die mens en sy vrou het hulle verberg vir die aangesig van die HERE God tussen die bome van die tuin. 9 Toe roep die HERE God na die mens en sê vir hom: Waar is jy? 10 En hy antwoord: Ek het u geruis gehoor in die tuin en gevrees, want ek is naak; daarom het ek my verberg. 11 En Hy sê: Wie het jou te kenne gegee dat jy naak is? Het jy geëet van die boom waarvan Ek jou beveel het om nie te eet nie? 12 En die mens antwoord: Die vrou wat U gegee het om by my te wees, sy het my van die boom gegee, en ek het geëet. 13 Daarop sê die HERE God aan die vrou: Wat het jy nou gedoen? En die vrou antwoord: Die slang het my bedrieg, en ek het geëet.” (Genesis 3).
Hulle reaksie op Satan se versoeking (v.6)
Die verbode vrug van die boom van die kennis van goed en kwaad was aanloklik vir Eva se oë, vlees en trots (v.6). Die eerste lesers van Genesis (die Israeliete in die woestyn) sou verstaan het wat hier aangaan. Hulle was nie tevrede met manna nie, maar wou meer gehad het: “En die gemengde bevolking wat onder hulle was, is met lus bevang. Toe het die kinders van Israel ook weer geween en gesê: Wie sal vir ons vleis gee om te eet? Ons dink aan die visse wat ons in Egipte verniet kon eet, aan die komkommers en die waterlemoene en die prei en die uie en die knoffel. Maar nou is ons siel dor; daar’s glad niks nie: net die manna is voor ons oë.” (Numeri 11:4-6). Soos Eva word ons nogsteeds versoek met die begeertes van ons vlees en oë, en die trots van die lewe (1 Johannes 2:16).
Eva het van die vrug gevat, daarvan geëet en vir haar man gegee (v.6). Listige slang! Satan versoek vir Adam deur Eva, vir Job deur sy vrou en vir Jesus deur Petrus (v.6, Job 2:9, Matteus 16:22-23). Let op dat Adam by Eva was (v.6). Hy het alles gehoor, en tog het hy haar nie teen die duiwel se leuens beskerm nie. Onthou asseblief dat Eva nog nie daar was toe God vir Adam gesê het: “Van al die bome van die tuin mag jy vry eet, maar van die boom van die kennis van goed en kwaad, daarvan mag jy nie eet nie; want die dag as jy daarvan eet, sal jy sekerlik sterwe.” (2:16-17). Eva is eers in 2:21-22 gemaak. Adam moes seker gemaak het sy word nie mislei nie. Eva is deur die slang mislei (v.13). Adam nie. Hy het willens en wetens gesondig. Die Nuwe Testament sê dit vir ons: “Maar ek vrees dat, net soos die slang Eva deur sy listigheid bedrieg het, julle sinne so miskien bedorwe kan raak, vervreemd van die opregtheid teenoor Christus.” (2 Korintiërs 11:3). “En Adam is nie verlei nie, maar die vrou het haar laat verlei en het in oortreding gekom.” (1 Timoteus 2:14).
Hulle reaksie op Satan se versoeking kan in een woord opgesom word: sonde. In 2:16-17 het God 'n verbond met Adam gesluit: ‘As jy my gehoorsaam sal jy lewe. As jy ongehoorsaam is sal jy sterf’. Adam het die verbond gebreek: “Adam [het] die verbond oortree” (Hosea 6:7). Sy ongehoorsaamheid het nie net homself geraak nie, maar het sy hele nageslag in sonde gedompel. Paulus sê in Romeine 5:12: “Daarom, soos deur een mens die sonde in die wêreld ingekom het en deur die sonde die dood, en so die dood tot alle mense deurgedring het, omdat almal gesondig het” Romeine 5:19 sê dat “deur die ongehoorsaamheid van die een mens baie tot sondaars gestel is”
Daarom moes Jesus ons deur sy aktiewe en passiewe gehoorsaamheid red. Kom ek verduidelik. In Matteus 4 het die duiwel vir Jesus versoek. As Jesus gesondig het, sou Hy nie vir ons sondes kon sterf nie, want Hy sou vir sy eie sondes moes sterf. 'n Volmaakte lewe was nodig voordat sy offer perfek kon wees. Jesus kon ook nie net uit die hemel neergedaal het, gekruisig word, begrawe word, opgestaan en terugegaan het hemel toe nie. Hy moes eers 'n lewe van perfekte gehoorsaamheid gelewe het, sodat ons daardeur gered kon word. Hy moes die wet namens ons onderhou en die straf as wetsoortreder namens ons ontvang het. Jesus het dan in sy lewe en kruisdood die duiwel oorwin en die Vader se wil gedoen. Jesus se gehoorsaamheid in sy lewe en kruisdood word nou aan ons toegereken: “Want soos deur die ongehoorsaamheid van die een mens [Adam] baie tot sondaars gestel is, so sal ook deur die gehoorsaamheid van die Één [Jesus] baie tot regverdiges gestel word.” (Romeine 5:19).
Eva het gevat en geëet. Sy is gestraf en moes sterf. Jesus het namens ons die straf gedra. In Derek Kidner se woorde (Genesis, p.68): “God will taste poverty and death before ‘take and eat’ become verbs of salvation [soos gesien in die nagmaal].”
Hulle reaksie op hulle sonde (v.7-8)
Satan het vir Eva bedrieg: “God weet dat as julle daarvan eet, julle oë sal oopgaan, sodat julle soos God sal wees deur goed en kwaad te ken.” (v.5). Hulle oë het oopgegaan, maar dit was nie plesierig soos wat die duiwel voorgegee het nie (v.7). Nou was die mooi masker van sonde se gesig af. Adam en Eva het kwaad geken soos wat die pasiënt, nie die dokter nie, kanker ken. Voorheen was hulle naak en onskuldig (2:25). Nou het hulle ontbloot gevoel. Hulle het hulleself met vyeblare bedek en weggekruip (v.7-8). Adam het gedink dat Eva hom wil misbruik. Eva het gedink dat Adam haar wil beskadig. Beide het gedink dat God hulle wil misbruik.
Om jou sonde te bedek deur klere aan te trek of weg te kruip werk nie. God sien alles (Psalm 139). Jy is soos Christian en Hopeful in Pilgrim’s Progress. Hulle het van die pad afgedwaal. Hulle moes teruggedraai het, maar toe hulle besef dat hulle gesondig het, het hulle sommer 'n klein hut gebou om veilig te wees. Moenie self jou sonde wil oplos nie. Mense doen vandag nog so om van sonde en skuld ontslae te raak:
- Hulle drink pille om die angs of depressie weg te vat.
- Hulle beoefen godsdiens, sodat hulle nie so skuldig voel nie.
- Hulle herbenoem sonde as ‘siekte’: ‘Ek is nie 'n dief wat gestraf moet word nie, maar 'n kleptomaan wat nie kan help dat ek steel nie’.
- Hulle sê ‘jammer’ of, ‘ek vra verskoning’, eerder as om skuld te erken: ‘Vergewe my’.
- Hulle verdedig hulleself wanneer niemand hulle eers aankla nie. Een vrou het in sonde gelewe. Sy het mooi Bybelvers-sms’e van iemand anders ontvang. Sy het vir my gesê: ‘Sê maar vir jou vriend hy kan ophou om vir my Bybelverse te sms om my skuldig te laat voel’. Die waarheid is dat dit glad nie sy bedoeling was nie. Sy het gevlug toe die blare ritsel.
- Hulle bly weg van die kerk af. Hulle verskoning is: ‘Christene is skynheilig’. Dis meer waaskynlik dat hulle wegbly, omdat die preke hulle laat skuldig voel.
- Hulle vermy heilige mense – dit laat hulle nog verder skuldig voel.
- Hulle soek nie preke wat hulle sonde aanspreek nie. Hulle soek preke wat hulle laat goed voel (sien Jeremia 6:14).
- Hulle lees die Skrif om meer te weet, maar stel nie belang dat hulle harte moet verander nie.
- As iets in die preek hulle aanspreek kyk hulle dadelik af.
- Hulle word kwaad as jy met hulle praat en jou vinger op die seerplek sit.
- Na die preek sê hulle: ‘Die dominee pik op my’, terwyl die dominee nie eers geweet het hulle is besig met daardie sonde nie.
- Hulle misbruik die Bybel om hulle sonde te regverdig: ‘Dawid het egbreuk gepleeg en die Here het hóm vergewe’.
- Hulle kanseleer altyd afsprake of het verskonings as jy hulle wil sien of besoek.
- Hulle fokus op ander se sonde wat ‘erger’ is as hulle s'n.
Adam en Eva het hulle naaktheid probeer bedek. Dit was nie voldoende nie. Jesus moes naak sterf aan 'n kruis om ons naaktheid te bedek. Sy kruisdood is die enigste voldoende oplossing vir ons sonde. Net Hý kan jou skuld wegvat deur sy bloed: “die bloed van Jesus Christus, sy Seun, reinig ons van alle sonde.” (1 Johannes 1:7). As Jesus jou gereinig het, sal Hy weer saam met jou wandel soos wat Hy saam met Adam en Eva gewandel het voordat hulle gesondig het (v.8). Die eerste lesers in die woestyn sou dit verstaan het, want God het gesê: “En Ek sal in jul midde wandel en vir julle ‘n God wees, en júlle sal vir My ‘n volk wees.” (Levitikus 26:12). Johannes praat van Jesus “wat wandel tussen die sewe goue kandelaars [die gemeentes]” (Openbaring 2:1, cf.1:20). Johannes sê in Openbaring 21:3: “Hy sal by hulle woon, en hulle sal sy volk wees; en God self sal by hulle wees as hulle God.”
Hulle reaksie op God se roepstem (v.9-13)
Alhoewel Adam en Eva gesondig het, het God vir Adam aanspreeklik gehou – hy was immers die hoof van sy gesin: “Toe roep die HERE God na die mens en sê vir hom: Waar is jy?” (v.9). Adam en Eva het in vrede gelewe. Die bome was vir hulle om te geniet (2:9). Nou het hulle tussen die bome weggekruip (v.10). Die plek van vrede en vreugde het nou 'n plek van vrees geword. As hulle tog net geweet het dat God hulle nie primêr gesoek het om aan te kla nie, maar om te red, “Want die Seun van die mens het gekom om te soek en te red wat verlore was.” (Lukas 19:10). God het hulle nie uitgevra, omdat Hy onkundig was nie. Hy wou hê dat hulle hul sonde moes bely en erken. Ongelukkig het hulle nie. Hulle het hulself verskoon. Adam het gesê dis Eva se skuld. Hy het geweet dat die straf vir sonde die dood is (2:16-17). Hy was dus selfs bereid dat Eva (sy geliefde bruid!) moes sterf (v.12). Eva het gesê dis nie haar skuld nie, maar die slang s'n (v.13).
Die eerste lesers het geweet dat hulle ook ‘blameshift’. Aäron het die volk in afgodery ingelei (die aanbidding van die goue kalf). Toe Moses hom konfronteer, het hy sy sonde verskoon: “ek het [die goud] in die vuur gegooi, en hierdie kalf het daaruit gekom.” (Eksodus 32:24). Wat sal gebeur as jy nie jou sonde bely nie? En as jy dit bely? “Hy wat sy oortredinge bedek, sal nie voorspoedig wees nie; maar hy wat dit bely en laat staan, sal barmhartigheid vind.” (Spreuke 28:13).
Adam en Eva het die skuld afgeskuif. Aäron het. En ons doen dit nogsteeds. Mense sê:
- Dis nie my skuld dat ek 'n dronkaard is nie. Dis 'n bloedlynvloek.
- Ek kan nie help dat ek kwaad word of wellustig is nie. Ek het 'n demoon van woede of wellus in my.
- Ek kan nie help ek het so 'n kort humeur nie. Ek het Ierse bloed.
- My dwelmprobleem is geneties – ek kan dit nie help nie.
- Ek kan nie help ek is homoseksueel nie. Die probleem is in my brein.
- My sonde is nie my skuld nie. Dis my ouers en opvoeding se skuld.
- Ek kan nie help dat ek lelik is met ander mense nie. Ek het PMS.
- Ja, ek het dit verloor vandag, maar dis omdat ek swanger is.
- My kinders dryf my teen die mure uit. My woede is húlle skuld, nie myne nie.
- Ek kan nie help dat ek so kortaf is nie. Ek is moeg en honger.
- Hoekom moet ek die skuld aanvaar vir my egbreuk? As ek nie uitgebrand het nie, sou ek dit nooit gedoen het nie.
- Die feit dat ek vandag op die baas geskreeu het is nie my skuld nie. Dis die newe-effek van die pille wat ek drink.
- My kind kan nie help dat hy ongehoorsaam is nie. Hy het nie vandag pille gedrink om sy ADHD te beheer nie.
- Ek weet ek was lelik met jou, maar ek het dit nie bedoel nie.
- Ek het sonde gedoen, want ek het vergeet.
- Ek was siek en kon nie help om te sondig nie.
- Ek was vanaand lelik met my vrou, maar ek het 'n verskoning: Dit was 'n lang dag.
Adam het nie net vir Eva beskuldig nie, maar vir God: “Die vrou wat U gegee het om by my te wees” (v.12). God was onskuldig, en tog het Hy die skuld aangeneem in Jesus Christus. Deur sy kruisdood het Jesus die nes, en nie net die simptome nie, van sonde uitgeroei. In sy kruisdood het Jesus afgereken met erfsonde (ons sondige natuur wat ons by Adam geërf het) en met ons sondige woorde, dade, aksies, reaksies, denke, emosies, begeertes en meer.