“1 En in daardie dae het daar ‘n bevel uitgegaan van keiser Augustus dat die hele wêreld ingeskryf moes word. 2 Hierdie eerste inskrywing het plaasgevind toe Cirénius goewerneur van Sírië was. 3 En almal het gegaan om ingeskryf te word, elkeen na sy eie stad. 4 En Josef het ook opgegaan van Galiléa, uit die stad Násaret, na Judéa, na die stad van Dawid, wat Betlehem genoem word, omdat hy uit die huis en geslag van Dawid was, 5 om hom te laat inskrywe saam met Maria, die vrou aan wie hy hom verloof het, wat swanger was. 6 En terwyl hulle daar was, is die dae vervul dat sy moes baar; 7 en sy het haar eersgebore Seun gebaar en Hom toegedraai in doeke en Hom in die krip neergelê, omdat daar vir hulle geen plek in die herberg was nie.” (Lukas 2).
Wanneer is Hy gebore (v.1-2)?
Keiser Augustus is in 63 v.C. gebore as Octavius. Sy ouma aan sy ma se kant was Julius Caesar se suster. Julius het baie van Octavius gehou, en hom as sy eie aangeneem toe Octavius 20 was. Hy het belowe dat Octavius sy opvolger sou wees. 'n Jaar later het Brutus vir Julius vermoor. Octavius het aanvanklik saam met sy swaer, Mark Antony, geheers. Mark Antony het van Octavius se suster geskei en vir Cleopatra gevat. Octavius se verhouding met sy swaer het versuur. Octavius het teen Mark Antony opgetrek en hom in 31 v.C. by die veldslag van Actium verslaan. 'n Ruk later het Mark Antony en Cleopatra selfmoord gepleeg. In 29 v.C. het Octavius amptelik keiser geword, en regeer tot 14 n.C. Octavius is vereer tot 'n god en het die titel Augustus (‘verhewe’) gekry. Hy het vrede in die Ryk gebring (die Pax Romana) en is voor sy dood vereer as die verlosser van die wêreld. Dit was in Augustus se tyd dat die ware Verlosser van die wêreld in Betlehem gebore is (v.1). Deur sy geboorte en dood het daar vir ons vrede gekom (2:14, Kolossense 1:20).
Mense wat skepties is teen die Bybel sê dat Cirenius nie goewerneur van Sirië was toe Jesus gebore is nie (v.2). Maar in 1746 is 'n fragment van 'n rots by Tivoli naby Rome ontdek. Op die fragment is 'n inskripsie wat praat van iemand wat 2 keer goewerneur van Sirië was. Nog detail op die rots wys dat hierdie persoon niemand anders as Cirenius kon wees nie. Soos wat Grover Cleveland op twee verskillende tye president van Amerika was (1885-1889 en 1893-1897), was Cirenius op twee verskillende tye goewerneur van Sirië (6-4 v.C. soos in v.2, en 6-9 n.C. soos in Handelinge 5:37). Die feit dat Lukas praat van die eerste sensus onder Cirenius, impliseer dat daar 'n tweede sensus onder hom was (v.2). 'n Papirusrol uit Egipte wys dat Augustus reeds in 8 v.C. beveel het dat daar 'n sensus moes wees. As gevolg van politiese probleme tussen Rome en Herodes, het die inskrywing eers 2 tot 4 jaar later in Israel plaasgevind (soos met ons e-tol wat al in 2012 ‘beveel’ is, maar eers in 2013 in werking getree het). Jesus is gebore voor die dood van Herodes die Grote (Matt.2:19). Herodes is dood in 4 v.C. Jesus is dus omtrent 5 v.C. gebore (baie naby aan 25 Desember soos ek gewys het in my preek, Interessanthede oor die wyse manne, die ster en die presiese dag van Jesus se geboorte). Die rede hoekom mense sê dat Jesus in die jaar 0 gebore is, is omdat Dionysius Exiguus (523 n.C.) die datum verkeerd bereken het. Verkeerd of nie, die hele geskiedenis draai om Jesus as die middelpunt (voor Christus, na Christus). Al probeer sommige mense om dit na B.E. en B.C.E. te verander, neem hulle nogsteeds die geboorte van Jesus as die middelpunt. Maria se swangerskap was verby. Die tyd vir Jesus se geboorte het gekom (v.6). Jesus is op God se bepaalde tyd gebore (Galasiërs 4:4).
God het bepaal dat Augustus 'n bevel aangaande die sensus moes gee. As Augustus nie die bevel gegee het nie, sou Jesus in Nasaret gebore gewees het. Maar God wou gehad het dat Jesus in Betlehem gebore moes word (Miga 5:1). Die bevel in v.1 is nie net Augustus se bevel nie; dis God s'n. “Die koning se hart is in die hand van die HERE soos waterstrome: Hy lei dit waarheen Hy wil.” (Spreuke 21:1). Buiten vir v.1, word die waarheid van hierdie vers in die volgende verse geïllustreer:
“maar juis hierom het Ek jou nog laat bestaan, dat Ek jou my krag kan toon, en dat hulle my Naam op die hele aarde kan verkondig.” (Eksodus 9:16). As Farao nie teen God gerebelleer het nie, sou daar nie tien plae of die wonder van die Rooisee gewees het nie.
“En in die eerste jaar van Kores, die koning van Persië, het die HERE—sodat die woord van die HERE uit die mond van Jeremía vervul sou word—die gees van Kores, die koning van Persië, opgewek, dat hy ‘n oproep deur sy hele koninkryk laat gaan het, selfs ook skriftelik, om te sê: So sê Kores, die koning van Persië: Al die koninkryke van die aarde het die HERE, die God van die hemel, aan my gegee; en Hy het my opgedra om vir Hom ‘n huis te bou in Jerusalem wat in Juda is.” (Esra 1:1-2).
“Hulle het ook die fees van die ongesuurde brode met blydskap sewe dae lank gehou; want die HERE het hulle verbly en die hart van die koning van Assirië na hulle omgewend, om hul hande te versterk in die werk aan die huis van God, die God van Israel.” (Esra 6:22, Darius volgens v.1).
“Geloofd sy die HERE, die God van ons vaders, wat so iets in die hart van die koning gegee het, om die huis van die HERE wat in Jerusalem is, te versier” (Esra 7:27, Artasata volgens v.1).
Daniël 8 voorspel die dade van Alexander die Grote, Daniël 7 van sekere keisers van Rome en Daniël 11 van Antiochus Epifanus. In Johannes 19:11 sê Jesus vir Pilatus: “U sou geen mag teen My hê as dit u nie van bo gegee was nie.” Handelinge 4:27-28 sê dat Herodes (Antipas) en Pilatus alles gedoen het wat God vooruit bepaal het om te gebeur. Herodes die Grote wou vir Jesus doodmaak. Josef en Maria het Egipte toe gevlug, sodat die Skrif vervul sou word: “Uit Egipte het Ek my Seun geroep.” (Matteus 2:15).
God is in beheer van die geskiedenis (v.1). Hy is die Koning van die konings. Op die einde sal sy ryk alleen staan: “Die koninkryke van die wêreld het die eiendom van onse Here geword en van sy Christus, en Hy sal as Koning heers tot in alle ewigheid.” (Openbaring 11:15, cf. Daniël 2). As God dan in beheer is hoef ons nie verward, bang of depressief te raak oor politieke skommelinge nie. Moenie angstig wees as Zuma gedwing word om te bedank, as hy in 'n R215 miljoen huis bly, as ons e-tol moet betaal nie, as misdaad toeneem, as petrol pryse styg, as Nelson Mandela sterf, as Barak Obama sonde wettig maak, as Israel en die Palestyne aanmekaar is nie. Glo eerder dat God in beheer is van 'n Romeinse keiser, 'n arm man, 'n swanger meisie, 'n wêreld politiek, jou klein lewe. Die Skrif sê: “Word twee mossies nie vir ‘n stuiwer verkoop nie? En nie een van hulle sal op die aarde val sonder julle Vader nie. En van julle is selfs die hare van die hoof almal getel.” (Matteus 10:29-30). “Kom nou, julle wat sê: Vandag of môre sal ons na dié en dié stad gaan en daar een jaar deurbring en handel drywe en wins maak—julle wat nie eens weet wat môre sal gebeur nie. Want hoedanig is julle lewe? Dit is tog maar ‘n damp wat vir ‘n kort tydjie verskyn en daarna verdwyn. In plaas dat julle sê: As die Here wil en ons lewe, dan sal ons dit of dat doen.” (Jakobus 4:13-15).
Moenie kla of angstig raak omdat dinge op die ‘verkeerde’ tyd gebeur nie:
- Moes my vrou swanger word net nadat ek my werk verloor het... net nadat ons jongste kind uit matriek uit is?
- Hoekom moes my pa doodgaan tydens my matriek eksamen?
- My man het my gelos net voordat my oudste dogter getrou het; ek kon nie vir 'n slegter tyd gevra het nie.
- Die dag voordat ons met vakansie wou ry het 'n masjien by die werk gebreek, het ons kar se enjin uitgebrand.
- Hoekom moes dit vandág reën (op my 8ste verjaarsdag, net voor die braai, net nadat ek my kar gewas het)?
- Kan jy dit glo: my kind het sy arm gebreek/siek geword net voor S.A.’s?
- Daar vou my besigheid net voordat ek op pensioen moes gaan. Wat 'n verkeerde tyd.
- Hoekom moes die uitverkoping begin net nadat ek mý produk gekoop het? Net nadat ek eiendom/aandele gekoop het, toe val die mark!
- My tyd om te trou loop uit/My biologiese klok loop uit – ek sal seker nooit kan kinders hê nie.
- Hoekom moet keiser Augustus 'n sensus beveel as ek 8 maande swanger is? Hoekom moet ons al die pad Betlehem toe; kan ons nie maar net in Nasaret getel word nie?
Moenie sê ‘Murphy’s Law’ nie. Aanbid God eerder vir sy perfekte tydsberekening. Vertrou dat alle dinge volgens Gód se plan uitwerk. Hy weet die beste, al kan jý nie op die oomblik sien wat Hy doen nie.
Hoe is Hy gebore (v.5)?
Maria was verloof aan Josef. Verlowing in ou Israel was nie dieselfde as in ons dag nie. Om verloof te wees het beteken dat jy 'n plegtige belofte afgelê het om met iemand te trou. Indien jy die verlowing wou beeïndig, moes jy dit deur 'n amptelike skeibrief doen (Matteus 1:18-19). Maria was nie swanger omdat sy met Josef of 'n ander man geslaap het nie. Sy was swanger deur die krag van die Heilige Gees (v.5, 1:34-35). Eers ná Jesus se geboorte het sy met Josef gemeenskap gehad (Matteus 1:24-25). Die feit dat Jesus die eersgeborene was, impliseer dat sy nóg kinders gehad het (v.7, Matteus 12:46, 13:55-56). Sy het nie 'n maagd gebly (‘perpetual virginity’) soos wat die Rooms-Katoliekekerk glo nie. Die term ‘eersgebore seun’ (v.7) wys ook dat Jesus sekere voorregte gehad het (so het dit in die Joodse kultuur gewerk, cf. Genesis 25:31). Dit wys ook vir ons dat Hy die ware opvolger tot die troon van Dawid was. Hy was nie net María se eersgeborene nie, maar ook die eersgeborene van die skepping, uit die dood en in die hemel: “Hy is die Beeld van die onsienlike God, die Eersgeborene van die hele skepping...die Eersgeborene uit die dode” (Kolossene 1:15, 18). Paulus sê ons is “mede erfgename van Christus” en praat van Hom as die eersgeborene onder baie broers (Romeine 8:17, 29). Johannes 3:16 noem Jesus die eniggebore Seun van God.
Omdat Jesus dan beide God en mens is, kan Hy doen waarvoor Job gewens het: “Want Hy is nie ‘n man soos ek, dat ek Hom sou kan antwoord, dat ons saam na die gereg sou kan gaan nie. Daar is geen skeidsregter tussen ons wat sy hand op ons twee kan lê nie.” (Job 9:32-33). As Een wat God en mens is, kan Jesus ons by God verteenwoordig en God by ons. Hy is die perfekte Middellaar: “Want daar is een God en een Middelaar tussen God en die mense, die mens Christus Jesus” (1 Timoteus 2:5). Paulus sê dat God “'n dag bepaal het waarop Hy die wêreld in geregtigheid sal oordeel deur ‘n Man wat Hy aangestel het, en Hy het hiervan aan almal sekerheid gegee deur Hom uit die dode op te wek.” (Handelinge 17:31). Jesus het tussen hemel en aarde gehang, om te wys dat Hy God en mens met mekaar verbind (cf. Efesiërs 1:10). Jesus is God: daar is niks waarmee Hy nie kan help nie. Jesus is mens: Hy verstaan wat jy op die aarde moet deurmaak (Hebreërs 4:15).
Waar is Hy gebore (v.3-7)?
Volgens v.4 het Josef uit Nasaret in die Galilea-streek (noord-Israel) opgetrek na Betlehem in die Judea-streek (suid-Israel). Betlehem is omtrent 90 meter bo seespieël en 112 km suid van Nasaret. Dit was Josef en Maria se tuisdorp (v.3). Beide Josef en Maria was uit die geslag van Dawid (v.4, Matteus 1:1-17, Lukas 3:23-38), en daarom moes hulle in die stad van Dawid gaan registreer (v.4, 1 Samuel 17:12, 20:6). Josef was die ware opvolger tot die troon van Dawid (Matteus 1:1, 6, 16). Die feit dat Jesus in Betlehem gebore is wys vir ons dat Hy die Messias, die Seun van Dawid en die ware Koning is (v.4, Miga 5:1, Matteus 2:1-2, 5-6, Johannes 7:42). Let op hoe niksseggend die karakters en plekke in hierdie geskiedenis is. Nasaret het 'n reputasie gehad (Johannes 1:46), Betlehem was klein (Miga 5:1), Josef en Maria was arm (v.24, Levitikus 12:8, cf. 2 Korintiërs 8:9). Moet dan nie dink dat jy niks vir die Here kan beteken, omdat jy oud of siek is, omdat jy min krag het nie. Moenie dink jy is nutteloos omdat jy nie 'n goeie brein het, nie matriek het, nie ryk is, nie 'n mooi kar of huis het, eenvoudige werk doen, geen status het, nie getroud is en kinders het, 'n huisvrou is, geen graad het, min vriende het, nie 'n uitgaande persoonlikheid het, nie sportief is nie. Voel dit vir jou of alles wat jy doen misluk, of jy niks in jou lewe kan regkry nie? Luister wat sê die Bybel:
“Want let op julle roeping, broeders: julle is nie baie wyse na die vlees nie, nie baie magtiges, nie baie edeles nie; maar wat dwaas is by die wêreld, het God uitverkies om die wyse te beskaam; en wat swak is by die wêreld, het God uitverkies om wat sterk is, te beskaam; en wat onedel is by die wêreld en wat verag is, het God uitverkies, en wat niks is nie, om wat iets is, tot niet te maak, sodat geen vlees voor Hom sou roem nie. Maar deur Hom is julle in Christus Jesus, wat vir ons geword het wysheid uit God en geregtigheid en heiligmaking en verlossing. Daarom, soos geskrywe is: Die wat roem, moet in die Here roem.” (1 Korintiërs 1:26-31).
“En Hy het vir hulle gesê: Dit is julle wat julself regverdig voor die mense, maar God ken julle harte; want wat by die mens hoog geag word, is ‘n gruwel voor God.” (Lukas 16:15).
Hoe jy jou bejaarde ma help tel meer voor God as rykdom. Dit is vir God belangriker dat jy jou kinders opvoed om Hom te ken as dat jy status het. God is bly dat jy die armes liefhet – al het jy nie matriek nie. Jy kan getrou vir ander bid al is jy nie gesond nie en al het jy nie krag om op ander maniere te dien nie. Die feit dat jy jou werk met blydskap doen tel meer as dat jy die direkteur van 'n maatskappy is. Om 'n getroue vriend te wees is beter as om honderde vriende op Facebook te hê. Iemand wat die bulletin uitdeel en mense vriendelik groet is nie minder belangrik as iemand wat groot talente het nie. Sy wat die eensame ou mens liefhet doen meer as die persoon wat groot gawes het sonder liefde (1 Korintiërs 13:1-3). Daar is meer hoop vir die persoon wat weet hy’s niks, as vir die persoon wat dink hy’s belangrik (Lukas 18:9-14).
Die Jode sou 'n pasgebore baba met water afwas, met sout vryf en in doeke toedraai (Esegiël 16:4). Jesus was só toegedraai (v.7). Dit wys vir ons dat Hy 'n gewone mens was. Hy het nie 'n stralekrans (‘halo’) bo sy kop gehad nie. Die kersliedjie oordryf om te sê: ‘Away in a manger...the little Lord Jesus, no crying He makes’. Jesus was volkome mens en het soos enige ander baba sy ma nodig gehad en gehuil. Daar was geen plek vir hulle in die herberg nie, en daarom het sy ma hom in 'n voerbak (krip) vir diere laat lê (die Bybel sê nêrens dit was 'n stal nie – ons neem dit aan, maar oorlewering sê dat dit waarskynlik 'n grot was). Die punt is eenvoudig dat die wêreld Hom nie aanvaar het nie. Reeds van sy geboorte af was Hy nie welkom nie: “Hy het na sy eiendom gekom, en sy eie mense het Hom nie aangeneem nie.” (Johannes 1:11). Uiteindelik was dit duidelik dat Hy onwelkom was – hulle het Hom gekruisig.
As jy Jesus gaan volg moet jy dieselfde verwag: “Want hiertoe is julle geroep, omdat Christus ook vir julle gely het en julle ‘n voorbeeld nagelaat het, sodat julle sy voetstappe kan navolg” (1 Petrus 2:21). Moenie probeer inpas nie. Moenie verbaas wees as die wêreld jou nie na hulle partytjies of werksfunksies toe nooi nie. As jy nie vir die baas seksuele ‘gunsies’ doen, kliënte belieg, of met belasting kul nie, sal jy dalk nie bevorder word nie. Die wêreld sal jou uitskuif as jy nie saam drink, vir hulle vuil grappe lag, by die skool rook nie: “Want dit is genoeg dat ons die afgelope lewenstyd die wil van die heidene volbring het deur te wandel in ongebondenheid, begeerlikheid, dronkenskap, brasserye, drinkpartye en ongeoorloofde afgoderye. Daarom vind hulle dit vreemd as julle nie saamloop in dieselfde uitgieting van losbandigheid nie, en hulle laster.” (1 Petrus 4:3-4). Hulle sal jou uitlag en spot as ‘die dominee of Jesus-freak wat met die Bybel onder die arm loop’. Wanneer dit gebeur moet jy die Here dank. Jy is geseënd en in goeie geselskap. Die Here sal jou hiervoor beloon: “Salig is julle wanneer die mense julle haat, en wanneer hulle julle verstoot en beledig en jul naam weggooi soos iets wat sleg is, ter wille van die Seun van die mens. Wees bly in daardie dag en spring op, want kyk, julle loon is groot in die hemel, want hulle vaders het net so aan die profete gedoen.” (6:22-23). Prys die Here wanneer hulle jou skeldname noem. ‘Christen’ is een so 'n naam. Dit wys jy doen iets reg. “Maar wanneer iemand as ‘n Christen ly, moet hy hom nie skaam nie, maar God verheerlik in hierdie opsig.” (1 Petrus 4:16).